Lễ Father’s Day Hội VASA-VIC

 

Mỗi năm Hội VASA nhiều buổi lễ.

Hôm nay là ngày lễ Father’s Day.

Father’s Day tổ chức vào tháng chín.

Chúa Nhật đầu tháng chín : lễ Father’s Day.

 

Father’s Day, một ngày lễ văn hóa Úc.

Ngày lễ văn hóa khác: lễ Mother’s Day.

Lễ  nào cũng lợi ích, cũng nhiều ý nghĩa.

Lễ Mother’s Day và Lễ Father’s Day.

 

Father’s Day và Mother’s Day đều lễ lớn.

Mỗi năm, Hội tổ chức cả hai ngày lễ nầy.

Lễ nào của Hội cũng đông vui, và rộn rả.

Lễ ấm tình người : Lễ Father’s Day.

 

VASA là Hội người Việt duy nhất.

Thường xuyên tổ chức lễ Father’s Day.

Năm trước, năm nay đều tổ chức.

Kỳ tới, năm sau : Lễ Father’s Day.

 

Cám ơn Bạn đã tham dự Lễ.

Father’s Day , hay là Lễ Ngày Cha.

Mother’s Day, hay là Lễ Ngày Mẹ.

Tham dự cùng chung nhớ Mẹ Cha.

 

Năm nay, Hội Việt VASA - VIC

Tổ chức ngày vui: Lễ Father’s Day.

Gặp nhau trò chuyện, chào thăm hỏi.

Hẹn nhé, sang năm, Lễ Father’s Day.

 

THÁI TẤN TRUYỀN

 

 

MỸ, TRUNG CỘNG VÀ VIỆT NAM

 VŨ LINH

Cuối năm 2017, TT Trump công du đi thăm Trung Cộng (*) lần đầu tiên. Tập Cận Bình tổ chức một cuộc tiếp đón huy hoàng, mà nhiều người cho rằng 'hoành tráng' nhất lịch sử Trung Cộng từ ngày Mao tuyên cáo CS Tầu ra đời năm 1949. Thế đấy, nhưng đám vẹt cuồng chống Trump vặn óc tìm cho ra cách bôi bác: cho rằng Tập nắm tẩy tự cao tự đại của Trump, dàn chào quy mô để vuốt ve và lừa Trump, cho Trump 'đi tàu bay giấy'. Tuy đám vẹt bị trói gô trong tư tưởng cuồng chống Trump bằng mọi giá, mọi cách, nhưng cũng phải nhìn nhận chúng khá nhiều trí tưởng tượng vớ vẩn khi muốn bóp méo câu chuyện để chửi Trump.

    Thực tế câu chuyện không hẳn như vậy. Chẳng qua Tập là cáo già chính trị, đã thính mũi biết trước Trump sẽ là một đại cường địch cực nguy hiểm cho Tầu cộng, nên y muốn chào đón thật nồng hậu để vuốt ve Trump ngay từ đầu. Khác xa với việc TC cho Obama ra cửa sau máy bay. Nhưng có lẽ Tập đã được báo cáo sai, tưởng vuốt ve Trump là Trump sẽ phủ phục nghe lệnh ngay vì Trump rất 'háo danh' như đám vẹt đang hô hoán. Thật ra Trump không ngây ngô như vậy, không phải tay vừa, cho cô cháu ngoại ra hát một bài tiếng Tầu đáp lễ. Hai bên cúi rạp người chào hỏi ca tụng nhau trước khi vung đao giết thẳng cánh cò, chẳng khác gì mấy ông tướng Tầu trong Tam Quốc Chí, cúi gặp người chào nhau, tung hô nhau lên chín tầng mây trước khi vung đao đánh nhau. Trong tất cả các tổng thống Mỹ từ ngày TC ra đời, chưa một TT Mỹ nào đánh TC mạnh bằng Trump, không kể TT Truman với chiến tranh Cao  Ly.

    Tại sao Tập lại biết Trump sẽ chống Tầu mạnh? 

    Tất nhiên là ngay khi Trump bắt đầu xuất hiện trên chính trường, chưa ai biết tương lai ra sao, có hạ nổi bà Hillary hay không, cẩn tắc vô áy náy, Tập đã cho điều tra rất kỹ về quá trình và quan điểm của Trump. Và từ đó, Tập và đám chuyên gia Tầu cộng đã nhận ngay ra Trump không phải là bạn, mà cũng không phải tay lờ mờ như Biden hay dễ tính như Obama. Mà Trump đúng là một thứ đại tư bản không bao giờ có thể thân thiện với xã nghĩa, và nhất là sẽ không bao giờ chịu thua, bó tay ngồi nhìn con rồng Tầu tác oai tác quái. Ngay sau khi đắc cử, chọn cộng sự viên, tân TT đã chọn ngay giáo sư Peter Navarro, tác giả cuốn sách tố khổ tính toán đế quốc của Tầu Cộng trên thế giới -Death by China-, làm người chủ chốt trong chính sách mậu dịch quốc tế, trong đó dĩ nhiên có việc đối phó, điều đình với Tầu cộng. Thái độ của chính quyền DC và Biden với Tầu cộng như thế nào? Sau khi nắm quyền, tìm cách vặn ra tội để nhốt GS Navarro vài tháng tù để nịnh Tập.

    Rồi chẳng bao lâu sau đó, TT Trump ban hành sắc luật mới về thuế quan đánh trên hàng nhập từ Tầu vào Mỹ. Vài con vẹt cuống chống Trump nhưng mù tịt về chuyện kinh tế, giao dịch thương mại quốc tế, mau mắn nhẩy nhổm lên sỉ vả chính sách thuế quan mới sẽ tăng giá mọi hàng tiêu dùng trên đất Mỹ, nhất là quần áo và các sản phầm thông dụng cho dân nghèo. Như thể chúng nếu không phải là siêu chuyên gia kinh tế cũng phải là Trạng Trình biết hết chuyện tương lai cả mấy trăm năm sau. Quan trọng là đánh Trump thôi, còn chẳng cần tìm hiểu tại sao Trump lại chống Tầu cộng, chẳng có một ly viễn kiến nhìn xa hơn về tương lai nước Mỹ, tương lai thế giới.

    Mà chửi Trump cũng không nên thân vì chỉ là chửi sảng vớ vẩn. Sự thật là chẳng ai thấy hàng rẻ, hàng nhái, hàng giả, hàng độc hại của Tầu tăng giá gì hết. Các khu phố Tầu vẫn tràn ngập hàng rẻ tiền của Tầu cộng.

    Câu hỏi là tại sao Trump lại nhất quyết đánh Tầu cộng?

    Câu trả lời rất dễ thấy. TT Trump muốn duy trì -hay chính xác hơn- muốn mang nước Mỹ trở về thế đại cường hạng nhất của thế giới -Make America Great Again- sau cả chục năm suy thoái nhanh chóng dưới tay các chính khách cấp tiến bất tài vô tướng như Clinton, Obama và nhất là Biden. Trong khi Mỹ càng ngày càng lún sâu vào những khó khăn trong cũng như ngoài nước, đưa đến tình trạng suy thoái toàn diện, với viễn tượng cáo chung của cả đại cường Mỹ như những cáo chung của các đế chế La Mã hay Anh Quốc khi xưa. dần dần mất hết uy quyền và ảnh hưởng trên thế giới. Trong khi kinh hoàng hơn cả, là sự lớn mạnh về ảnh hưởng kinh tế và chính trị của Tầu cộng, với viễn tượng sau sụp đổ của 'đế chế Cờ Hoa', 'đế chế Cờ Đỏ' của Tầu cộng sẽ thay thế, thống trị cả thế giới. Trong con mắt của TT Trump, chế độ CS là một đại thảm họa cho nhân loại, nếu chế độ CS Tầu đỏ thống trị thế giới, kể cả Mỹ, thì không thể có đại họa nào ghê gớm hơn. Trong viễn kiến của TT Trump, sự thống trị toàn cầu của đế chế Tầu sẽ là đại họa phải chặn đứng bằng mọi giá ngay từ bây giờ. Dù sẽ rất khó khăn, có thể đòi hỏi dân Mỹ phải trả giá không rẻ, nhưng đó là chuyện phải làm, không có tam thập lục chước.

    Không cần nhìn xa, hiện nay, ai cũng biết Tầu cộng đã thống trị toàn thể Phi Châu, đang gặm nhấm mạnh vào Nam Mỹ, Đông Nam Á, và cả Âu Châu. Chính mắt kẻ này đã chứng kiến cảnh kinh hoàng là thành phố du lịch nổi tiếng hạng sang của Thụy Sỹ là Interlaken, bây giờ tràn ngập khách sạn, tiệm ăn, tiệm chạp phô và du khách... Tầu. Cờ máu TC bay cùng đường Interlaken!

    Trump chặn bành trướng ảnh hưởng của TC bằng cách nào?

    Trên phương diện kinh tế chung, Trump chẳng làm được gì nhiều khi TC có ưu thế tuyệt đối trong doanh thương thế giới, khi hàng TC phải nói là rẻ nhất, hàng Mỹ không có cách nào cạnh tranh được. Hàng TC rẻ nhất vì nhân công rẻ nhất, với mức lương chết đói trong khi không ít hàng TC được sản xuất 'miễn phí' bởi cả triệu tù nhân. Hơn nữa, TC có rất ít luật an toàn lao động, luật bảo vệ môi trường, luật cạnh tranh sòng phẳng, thủ tục hành chánh quá rườm rà, trong khi phần lớn các doanh nghiệp và kỹ nghệ TC đều được Nhà Nước tài trợ trực tiếp hay gián tiếp qua thuế thấp hay thậm chí miễn thuế luôn. Đặc biệt hơn nữa, hàng TC nổi tiếng là hàng nhái, hàng giả, hàng độc hại chẳng ai kiểm soát. Đối nghịch với hàng Mỹ là những hàng chịu giá thành cao nhất thế giới qua những đòi hỏi lương bổng của các nghiệp đoàn lao động, qua hàng vạn luật lao động, luật môi trường và thủ tục hành chánh cực rườm rà. Trong tình trạng đó, chẳng có gì lạ khi hàng Mỹ không có cách nào cạnh tranh với hàng Tầu cộng được.

    Khoan nói tới hàng địa phương do chính Tầu sản xuất trong nước Tầu, ngay cả những đại công ty Mỹ và cả Âu Châu, họ cũng mở hãng xưởng ở TC để lợi dụng mức lương thấp cũng như việc ít luật lăng nhăng trói tay họ và khiến giá thành trở nên quá cao.

    Trước những cạnh tranh không sòng phẳng này, Mỹ chỉ có thể có một biện pháp duy nhất: đó là đánh thuế quan mạnh trên hàng nhập từ TC, để phần nào quân bình lại lợi thế của hàng Tầu. Như DĐTC đã từng viết qua, Trump chẳng có thành kiến kinh tế chính trị gì, chẳng phải là theo trường phái bảo thủ đánh thuế cho mạnh để bảo vệ kinh tế địa phương, hay cấp tiến lo hủy bỏ mọi thứ thuế trong thế giới đại đồng, mà Trump chỉ đòi hỏi đúng một chuyện, mà Trump gọi là 'reciprocal tariff', nghĩa là thuế quan tương ứng, hay nôm na ra là thuế quan hai chiều, không còn một chiều, chỉ có hàng Mỹ chịu thuế quan nặng.

    Hậu quả tất nhiên là có thể một số mặt hàng nhập cảng từ TC sẽ tăng giá thật, tuy chưa ai biết nhiều ít, nhưng đó phải là cái giá phải trả để cứu vãn kinh tế cả nước, tạo công ăn việc làm cho dân cả nước, và nhất là cản được những hàng giả, hàng nhái, hàng độc giết hại dân Mỹ. Nhưng cái tăng giá 'lạm phát' này khác rất xa lạm phát do Biden gây ra: lạm phát này đánh vào hàng nhập từ Tầu mà chẳng ai thấy cần thiết phải mua, do đó, sẽ không thể tăng giá quá cao, sẽ mất khách hàng ngay, mà cho dù có tăng giá thì cũng chỉ tăng rất ít, kiểu như áo thun Ba Tầu bán ở Chinatown, sẽ tăng giá từ 5 đô tới 5,5 đô một cái là quá, không mua chẳng chết ma nào, mà trả giá kỳ kèo mãi cũng vẫn mua được với giá 5 đô. Trong khi lạm phát của Biden là tăng giá xăng, tiền chợ ăn uống, giá thuê nhà hay mua nhà, tiền điện, tiền gas nhà bếp, toàn là những nhu cầu sinh tử hàng ngày, không có không được.

    Quan trọng hơn xa là khiá cạnh mậu dịch quốc tế. Trong nhiều thập niên qua, trong khi Mỹ và thế giới Tây Phương ngủ gật trên 'hòa bình' ổn định giả tạo trên thế giới, để tha hồ hưởng lạc, thì TC lẳng lặng xâm lăng 'kinh tế' chiếm cả thế giới. Dĩ nhiên không có chuyện mang lính tráng, súng ống đi chiếm nước khác vì chuyện đó quá xưa, hết hữu hiệu lâu rồi, nhưng mà bằng cách bành trướng ảnh hưởng chính trị qua xâm lăng kinh tế, và cả xâm lăng bằng 'viện trợ' tài chánh và kỹ thuật, tuyệt đối chẳng đổ một giọt máu.

    Thức tế mà nói, TC đã gần như thành công, chiếm gọn cả Phi Châu từ lâu rồi. Cách đây hơn cả chục năm, khi kẻ này làm việc tại Ethiopia, đã thấy ngay tại thủ đô Addis Ababa, đã có ít nhất... 40.000 (!) 'chuyên gia' TC làm việc tại đây. Họ gồm có chuyên gia kỹ sư cho tới nhân công lao động, đến Ethiopia giúp cố vấn về canh nông, cách trồng tỉa, bón phân, cách dẫn thủy nhập điền, cho đến việc xây đập nước, nhà máy điện, cầu cống, phi trường, xa lộ,... Mỹ và Tây Âu cũng có không biết bao nhiêu dự án kỹ thuật, đổ không biết bao nhiêu tỷ đô vào,... Nhưng vẫn không cạnh tranh được với Bắc Kinh. Vì hai lý do: trong khi Mỹ (USAID!) và Tây Âu chỉ mang 'siêu chuyên gia tư vẫn' rất đắt tiền vào giúp làm xếp tối cao, coi chuyên gia địa phương như ruồi, rồi thuê nhân công địa phương hạng bét, rồi đòi hỏi cả vạn điều kiện, chẳng hạn như đòi dân chủ, tự do bầu cử, có đối lập, tự do báo chí,... kèm theo, như điều kiện trợ giúp, thì TC bất cần những thứ đó. Họ mang từ kỹ sư tới nhân công chuyên môn tới tận nơi, làm việc chung với kỹ sư địa phương, hoàn toàn không có điều kiện chính trị nào ráo, lại còn có thể đút lót bộn cho các quan chức địa phương luôn. Như tại Uganda, TC mua một miếng 'đất vàng' ngay trung tâm thủ đô Kampala, cho xây một cao ốc 5 tầng tối tân đầy đủ tiện nghi tôn tiến nhất, xây xong tặng lại cho chính phủ Uganda làm trụ sở bộ Ngoại Giao mới. Uganda là xứ độc tài mà TT Museveni đã làm tổng thống từ trên dưới 40 năm nay. Mỹ luôn đòi hỏi bầu cử dân chủ trong khi TC không bao giờ nhắc tới.

    Về mậu dịch, hầu như tất cả các siêu thị Phi Châu toàn bán hàng TC, có thể tới 80%-90%. Không thiếu một thứ gì, từ máy lạnh, bếp điện, đồ gia dụng, ti vi, tủ lạnh, radio, tới nồi niêu soong chảo, bàn ghế, tủ giường, mùng mền chăn chiếu, quần áo, giầy dép, đồ chơi,... Ngoài đường thì xe đạp, xe gắn máy, xe hơi, xe tải, xe buýt ... toàn là ma-dzê in Saina hết. Dĩ nhiên, tất cả rất rẻ, vừa túi tiền dân địa phương. Không bền, mau hư, nhưng không sao, nhờ vậy bán được nhiều hơn nữa. 

    Một dấu hiệu đáng ghi nhận: không có một hãng máy bay Mỹ nào có đường bay đi Phi Châu hết. Chỉ có vài hãng máy bay Âu Châu thôi, nhưng cũng chỉ có hai hay ba chuyến mỗi tuần. Nôm na ra, Mỹ và Tây Âu đã nhắm mắt cho TC tự do bành trướng, chấp nhận cho TC chiếm cả Phi Châu từ vài chục năm qua. Bây giờ, TC đang tiếp tục mang chính sách 'xâm lăng' gặm nhấm không đổ máu này qua áp dụng bên Nam Mỹ và Đông Nam Á.

    TT Trump không phải là tổng thống duy nhất nhìn thấy sự bành trướng 'không đổ máu' này. Ai cũng thấy. Clinton, Bush con, Obama, Biden, chẳng ai mù. Những vấn đề là chẳng ai muốn hay dám làm gì hay biết phải làm gì. Chỉ có ông thần Trump là thấy xa hơn, thấy mối nguy, và nhất quyết phải tìm cách cản. Ngay trong nhiệm kỳ đầu, TT Trump đã tung ra biện pháp tăng thuế quan hàng nhập từ TC. Có thể đây chỉ là biện pháp nửa vời, chỉ ảnh hưởng đến mưu toan bành trướng của TC trên đất Mỹ, chứ không cản được sự bành trướng của TC trên cả thế giới còn lại. Nhưng ít ra thì cũng là bước đầu. Nhưng vỏ quít dầy móng tay nhọn, TC khôn ngoan tìm cách lách. Và cách giản dị nhất là tuôn hàng Tầu qua các xứ khác, dán nhãn hiệu xứ nào đó, rồi bung vào Mỹ.

    Từ đây dẫn tới quan hệ mậu dịch Mỹ với CSVN.

    Ngay từ nhiệm kỳ đầu của Trump, TC và cả các doanh gia Tầu cộng đã ngửi thấy mùi khét chống Tầu cộng của tân TT Trump. Các đại gia Tầu đỏ đã đổ bạc ngàn tỷ đô vào VN để xây hãng xưởng dưới nhãn hiệu ma-dzê in VN, để tránh đụng độ với thuế quan Trump. Ngoài nhãn hiện và nhân công Việt, tất cả là Tầu hết, từ sở hữu đến vật liệu, máy móc. Sau này, tình trạng còn tệ hơn nữa, chẳng cần hãng xưởng gì luôn, cứ mang hàng đã sản xuất xong xuôi qua VN, dán bừa nhãn hiệu 'Made in VN' giả là xong. Tuy nhiên Mỹ không ngu. TT Trump thấy rõ cái mánh gian nên ra lệnh áp đặt thuế quan tới 46% trên tất cả mọi hàng từ VN xuất cảng vào Mỹ. VN tá hỏa. Kinh tế VN là kinh tế xây dựng trên xuất cảng, và Mỹ là đối tượng xuất cảng quan trọng nhất của VN khi VN xuất cảng tới gần 130 tỷ đô hàng hóa qua Mỹ mỗi năm, trong khi Mỹ xuất cảng qua VN chưa tới 1/10 nhập cảng. Thẳng thắn mà nói, hàng thật sự của VN chẳng là bao nhiêu ngoài sản phẩm canh nông như gạo, nước mắm, tương chao xì dầu, bánh tráng,... cho cộng đồng người Việt ở Mỹ, với khoảng một vài trăm ngàn người là tối đa (dân Việt tị nạn thế hệ hai không ăn nước mắm, bánh tráng,... mà thích hăm-bơ-ghơ). 

Phần lớn hàng xuất cảng từ VN qua Mỹ là hàng TC giả dạng, và hàng Mỹ lắp rắp tại VN như Apple, Nike, quần áo Mỹ (quý độc giả xem lại quần áo mình mua ở Walmart, Target, Costco,... không ít đều có nhãn hiệu 'Made in VN'),... Do đó, thuế quan 46% chính là nhắm vào hai mục tiêu: chặn hàng TC và ép Apple, Nike, và các công ty Mỹ bỏ VN trở về Mỹ. Thuế quan 46% -bây giờ đã giảm xuống còn 40%- sẽ giết chết ngắc kinh tế VN ngay, đặc biệt là khi các Apple, Nike,... đóng cửa tiệm ở VN sẽ khiến thêm nạn thất nghiệp lớn nữa.

    Mỹ và CSVN đã có thỏa thuận về thuế quan, nhưng tựu chung lại là Mỹ muốn VN chặn hàng TC. Thẳng thắn mà nói, VC đang ở trong thế trên đe dưới búa khi một mặt bị Mỹ ép, nhưng mặt khác cũng bị TC áp lực mạnh, trong khi VN lại chỉ là tiểu quốc cỏn con dưới nách Ba Tầu.

    Đi xa hơn VN, ngay cả những thuế quan Mỹ muốn đánh trên nhiều quốc gia khác, thật ra cũng chỉ nhắm vào mục tiêu tối hậu là TC. Đặc biệt là thuế đánh trên sắt và nhôm từ Canada vào Mỹ, một phần không nhỏ thật ra là sắt và nhôm Canada mua từ TC rồi bán lại cho Mỹ.

    Cuộc chiến giữa Mỹ và TC phải nói ngay không dễ dàng chút nào. Địch có chết 10, ta cũng chết dăm ba. Đó chính là lý do hai bên vẫn còn 'thảo luận' chưa đâu vào đâu hết, bây giờ mới gia hạn thêm 90 ngày kể từ đầu tháng 8. Dù sao thì TC cũng là một đại cường kinh tế đứng hàng nhất nhì thế giới, và TC cũng không thiếu phương tiện trả đòn. Bây giờ, TC là xứ hàng đầu thế giới trong sản xuất 'đất hiếm' là vật liệu càng ngày càng trở nên thiết yếu, sinh tử cho kỹ nghệ điện toán, và TC cũng là xứ đi tiên phong trong kỹ thuật văn minh nhân tạo -AI hay Artificial Intelligence-. 

    Điểm quan trọng ít người hiểu là trong khi Mỹ dưới những thời Clinton, Bush con, Obama và Biden, không ngủ gật thì cũng bị chi phối tối tăm mặt mũi bởi cuộc chiến chống khủng bố Hồi Giáo khùng điên, thì TC đã lẳng lặng 'tiến tới', không kèn, không trống. Trong khi Nga chới với trong những khó khăn nội bộ, với Putin củng cố quyền lực cá nhân, rồi chiến tranh Ukraine, và Liên Âu ngụp lặn trong... phân hóa trong nội bộ với 3 anh lớn Anh, Pháp, Đức chỉ rình cơ hội ngáng chân nhau, trong khi dân chúng thì bận ăn chơi, sex, drugs, biểu tình, đình công, thay đổi chính phủ. NATO không hổ với biếm danh  'No Action, Talk Only'. Thế giới còn lại thì sao? Ấn Độ vật lộn với việc dân lo đẻ ào ào mỗi ngày. Nhật thì ngày càng già nua lẩm cẩm, ngồi yên trên xe lăn, trong khi Nam Hàn thì tham nhũng tràn lan với không biết bao nhiêu chính khách lo kiếm tiền mua chức, dành quyền nhau tới mức đàn hặc tổng thống hay bắt TT bỏ tù như cơm bữa. Đám rồng con, cọp con Đông Nam Á cuối cũng vẫn chỉ là rồng con, cọp con, chưa đủ tư cách lên võ đài với Trump hay Tập. 

    Tóm lại, Mỹ đánh Tầu không dễ như đi chợ mua bó rau, trong khi Mỹ chẳng có đồng minh nào bên cạnh.

    Cuộc chiến Mỹ-TC còn đang được TT Trump điều hành dưới một khiá cạnh khác, địa chính trị. TT Trump thực sự đang cố cô lập TC hoàn toàn về mặt địa chính trị. Những bước thân thiện với Bắc Hàn hiển nhiên không ngoài mục đích cố lôi Bắc Hàn ra khỏi vòng ảnh hưởng chính trị và quân sự của TC, trong khi Mỹ tìm đủ cách ve vãn Nam Hàn, Nhật Bản, Đài Loan, Phi Luật Tân, luôn cả VN, Thái, Mã Lai, Úc và nhất là Ấn độ, để tìm cách bao vây TC. Những nỗ lực thân thiện với Putin cũng không ngoài mục đích cố lôi Nga vào vòng dây xích bao vây TC. Nhưng cho đến nay, sách lược này đã bị gián đoạn bởi bốn năm dưới cụ lờ mờ Biden, bây giờ phải bắt đầu lại từ đầu.

    Vấn đề cũng liên quan tới VN luôn, vì dù muốn hay không, VN có địa thế chiến lược quan trọng hàng đầu ở Á Châu, đặc biệt là hải lộ băng qua Biển Đông, từ đó có thể hiểu rõ hơn cuộc tranh chấp về Hoàng Sa, Trường Sa đi xa hơn rất nhiều chuyện vài hòn đảo san hô vớ vẩn toàn cứt chim. Dù sao, VN cũng là một tiểu 'đại cường' Á Châu, tính về dân số cũng như guồng máy chiến tranh. Một viên gạch quan trọng trong bức tường Trump đang cố xây bao quanh TC. Nhưng cái khổ là cục gạch này múa may kiểu gì cũng vẫn chưa thoát ra khỏi nách Chú Ba.

    Ở đây, ta cũng phải hiểu mức thuế quan 40% cũng có thể đã được TT Trump dùng làm đòn bẫy để áp lực CSVN thân Mỹ và bớt thân TC hơn, hay ít ra, bớt giúp TC tải hàng qua Mỹ. Và nhân đó, ta cũng có thể hiểu đám lãnh đạo Hà Nội không ngu tới độ không nhìn thấy vai trò quan trọng của VN trong vòng vây TC của Trump, và do đó cũng có thể dùng địa thế chiến lược quan trọng của VN để làm đòn bẫy trả giá với Mỹ về mức thuế quan với Mỹ.

    Cuộc thương thảo Mỹ-VC cũng không dễ dàng gì, cho dù đã đạt được thỏa thuận nhưng vẫn chẳng ai dám bảo đảm sẽ  được tôn trọng. Cuộc chiến Trump đánh Tầu cộng tất nhiên càng khó khăn gấp bội. Cả ba bên đều có tiến có thoái, tùy sách lược điều đình, cũng như tùy thời thế. Không như cách nhìn ấu trĩ thô thiển một chiều của đám vẹt, cứ thấy Trump tiến tới là chửi Trump côn đồ, Trump thoái lui là công kích Trump bị thua, quê và mất mặt.

    Trong cuộc chiến sinh tử Mỹ-TC, ta cũng không thể quên ngay trong nước Mỹ, cả đám cấp tiến DC, truyền thông loa phường, và cả lô quan tòa cấp tiến ruồi bu cũng không bao giờ bỏ lỡ cơ hội ngáng chân Trump, bất cần biết quyền lợi đất nước gì ráo.

VŨ LINH

Nước Mỹ Trong Mắt Người Đàn Bà Nội Trợ

 Phương Lâm

Tôi không phải là chính trị gia, không phải là nhà báo, không phải là nhà bình luận thời sự. Tôi chỉ là người đàn bà bình thường trong xã hội Mỹ.  Một người nội trợ, lo chuyện cơm áo, gạo tiền, lo giữ mái nhà ấm cúng, nuôi dạy con cái nên người, và theo dõi tin tức từng ngày với tấm lòng yêu quê hương thứ hai của mình "Nước Mỹ".

Tôi đến Mỹ gần ba mươi năm, như bao người Việt khác, sau biến cố 1975. Tôi không quên cội nguồn, nhưng cũng dần xem nước Mỹ là quê hương thứ hai. Nơi tôi dựng xây cuộc đời, nuôi dạy con cái, và vun đắp những giá trị mà tôi tin là cao đẹp: "Tự do, dân chủ, nhân quyền, và sự tôn trọng lẫn nhau."

Những năm gần đây, mỗi sáng ra thùng thư lấy tờ báo, mỗi lần mở TV xem tin tức, lòng tôi lại thêm phần lo lắng. Nước Mỹ mà tôi từng yêu quý, từng ngưỡng mộ, vì sự vững chãi và công bằng, về nền dân chủ, về đạo đức chính trị, đang trở nên chia rẽ, xáo trộn, và lắm khi hỗn loạn.

Là một người mẹ, một người nội trợ, tôi đặt câu hỏi: Ai đang yêu nước thật sự? Và ai đang phá hoại nước Mỹ này.

Nước Mỹ của hôm nay, như một cơ thể có nhiều vết thương, một số do kẻ thù gây ra, nhưng nhiều vết do tự mình làm. Tôi nhận thấy, đất nước chia rẽ không phải vì chính trị, mà thiếu sự tôn trọng nhau. Nước Mỹ với tôi, không chỉ là một cường quốc, một đất nước rộng lớn, mà là một gia đình, đa chủng tộc, đa văn hóa, đa quan điểm. Một gia đình như bất cứ mọi gia đình trong xã hội, không làm sao tránh được sự tranh cãi. Điều đáng buồn ở đây, gia đình này hầu như họ không còn lắng nghe nhau, không còn bàn luận để hiểu, mà chỉ tranh luận để thắng.

Truyền thông thì phân hóa, thổi phồng nhiều khác biệt. Mạng xã hội đưa tin, khiến người đọc sống trong ảo tưởng, sẵn sàng bôi nhọ bất cứ ai nghĩ điều khác về mình. Bên phe bảo thủ, coi phe cấp tiến là nguy hiểm. Người cấp tiến coi người bảo thủ là lạc hậu. Người ta sống trong những bong bóng thông tin riêng. Chỉ nghe điều mình muốn nghe, chỉ đọc những gì củng cố lập luận của mình. Hàng xóm không còn chào nhau nếu biết người kia ủng hộ đảng đối lập.Tôi cũng thấy hai người bạn lẫy hờn nhau, chỉ vì bất đồng ý kiến với một vị Tổng thống. Con cái trong nhà nhiều khi bất đồng với cha mẹ, vì ý tưởng chính trị. Đó là điều đau lòng của những người làm mẹ.

Có người sẽ hỏi. Một người đàn bà nội trợ có thể làm được gì cho đất nước này? Tôi đã từng suy nghĩ như thế. Sau bao nhiêu năm sống ở nước Mỹ, tôi hiểu rằng chính những người tưởng chừng nhỏ bé, lại đang gánh vác phần lớn sức sống của đất nước này.

"Tề gia, trị quốc..." thực tế, ai là người lo tề gia. Chúng ta đã thấy nhiều phụ nữ bước vào chính trường, từ cấp địa phương đến Quốc Hội. Họ không để quyền lực làm mình thay đổi, mà mang vào chính trường, trái tim của người mẹ, công bằng, cảm thông và bền bỉ.

Là bà nội trợ, tôi không quan tâm đến khẩu hiệu, hay những bài diễn văn hùng hồn. Tôi chỉ quan tâm đến giá cả thực phẩm mỗi khi đi chợ, học phí đại học của con cái, an toàn trên đường phố, và lòng trung thực của người lãnh đạo. Tôi không kỳ vọng ai hoàn hảo, chỉ muốn họ yêu nước thật sự, nghĩa là họ đặt quyền lợi đất nước lên trên quyền lợi cá nhân, hay đảng phái, sẵn sàng đấu tranh vì sự tồn vong và phẩm giá của đất nước.

Nhưng trớ trêu thay những người yêu nước lại trở thành nạn nhân, bị truy sát, bị vu khống. Câu hỏi được đặt ra trong lương tri nhân loại- tại sao bằng cách này hay cách khác, người ta luôn muốn giết người yêu nước. Tôi nghĩ rằng, vì lương tâm người yêu nước không dễ khuất phục, họ không im lặng trước bất công. Họ là những tiếng nói cảnh tỉnh, là ánh đuốc trong đêm tối, ánh sáng ấy thường chói mắt những kẻ đang hưởng lợi trong bóng tối. Bởi vậy để duy trì vị thế, quyền lực, hoặc trật tự giả dối, những kẻ cầm quyền hèn hạ, và bè phái tay sai, sẵn sàng tiêu diệt người yêu nước vì họ là mối đe dọa.

Yêu nước trong lòng tôi, không phải lên mạng xã hội la hét "Tôi yêu nước Mỹ", cũng không phải giơ cao cờ Mỹ trong các cuộc biểu tình, rồi đập phá tài sản công. Người yêu nước thật sự, là người âm thầm làm việc, đóng thuế đầy đủ, nuôi dạy con cái thành công dân tốt, tôn trọng pháp luật, và không châm dầu vào lửa khi xã hội đang căng thẳng.

Tôi thấy tấm gương yêu nước, thể hiện qua những Y Tá, Bác Sĩ, suốt mùa dịch, không quản ngại nguy hiểm để cứu người.    Tôi thấy yêu nước thể hiện qua, những giáo viên đứng lớp mỗi ngày, với đồng lương khiêm tốn, nhưng trái tim họ đầy nhiệt huyết.

Người yêu nước là người biết rằng, họ có quyền nói, nhưng phải biết chịu trách nhiệm với lời nói của mình.  Là người biết xuống đường biểu tình ôn hòa, khi bất công xảy ra, không đập phá, không kích động hận thù.  Là người chấp nhận kết quả bầu cử, dù thắng hay thua, tin vào nền dân chủ.

Ai là người phá hoại? Cho dù họ mang danh là lãnh đạo, là công dân, là người biểu tình, hay là những kẻ đứng sau xúi giục?   Phá hoại, không chỉ là những kẻ khủng bố, cho nổ bom, xả súng vào trường học, hay nơi công cộng, mà phá hoại  là gieo rắc tin giả, khiến cho người dân nghi ngờ tất cả, từ chính phủ, đến hàng xóm của mình,

Phá hoại là những kẻ nhân danh tự do, để kích động bạo lực, đập phá, đốt cơ sở công quyền. Là những chính trị gia, đặt quyền lợi cá nhân và đảng phái, lên trên an nguy của đất nước. Là những người khinh thường luật pháp, lợi dụng quyền tự do để làm loạn, để sỉ nhục người khác.

Sự phá hoại không phải từ ngoài vào, mà chính từ những con người, sống trên đất nước này mà không yêu quý nó. Có khi sự phá hoại đến từ lòng tham, tham tiền, tham quyền, tham tiếng. Đến mức bóp méo sự thật, bóp méo niềm tin. Có khi đến từ sự vô cảm. Thấy bất công làm ngơ. Thấy lừa đảo không lên tiếng. Thấy sự thật nhưng quay mặt đi vì quyền lợi riêng.

Nỗi lo của người làm mẹ, làm vợ. Là phụ nữ, tôi không mang súng ra chiến trường, nhưng là người giữ lửa cho gia đình. Tôi dạy con tôi biết đúng sai, biết sống tử tế, biết tôn trọng người khác. Cũng có điều tôi lo lắng. Liệu con tôi lớn lên trong một nước Mỹ đang mất niềm tin vào bầu cử, vào tòa án, vào truyền thông và lẽ phải, chúng còn  tự hào khi đứng dưới lá cờ Mỹ không?

Tôi cũng lo, con tôi có thể bị tẩy chay khi tới trường, vì màu da, hay vì niềm tin. Tôi cũng lo mỗi lần bầu cử là một lần xã hội lại rạn nứt, bạn bè xa nhau. Tôi lo khi chính trị không còn là nơi tìm kiếm sự thật, mà chỉ là trò chơi quyền lực.

Tôi chỉ mong người Mỹ, bất kể nguồn gốc, tôn giáo, màu da, hay chính kiến, ngồi lại với nhau, nói chuyện với nhau như người một nhà. Đừng coi nhau là kẻ thù, mà là Đồng Bào. Cùng chèo chung một chiếc thuyền, đang lênh đênh giữa sóng lớn.

 "IN GOD WE TRUST". Tôi tin vào Hiến Pháp Hoa Kỳ, một trong những bản Hiến Pháp vĩ đại nhất thế giới. Tôi tin vào tiếng nói của người dân. Tôi tin vào những thế hệ trẻ đang trưởng thành, với tấm lòng cởi mở và tinh thần dấn thân.

Tôi không kỳ vọng có sự thay đổi tất cả, Nhưng nếu mỗi người nội trợ, mỗi công nhân, mỗi giáo viên, mỗi người lính, và mỗi cán bộ các ngành khác nhau... đều sống tử tế, đều chọn yêu nước bằng những việc làm nhỏ mỗi ngày, vì chính tất cả đó là "lòng dân". Đất nước sẽ đổi thay, không cần phải có một vị cứu tinh đến từ chính trường.

Yêu nước không phải là chuyện lớn lao. Mà yêu nước khi bạn dạy con cháu, không nói dối, không buông lời hận thù. Hãy yêu nước bằng hành động cụ thể hàng ngày. Hãy dũng cảm nói sự thật, dù có thể bị hiểu lầm. Hãy biết khiêm nhường, lắng nghe người khác, ngay cả khi họ nghĩ khác về mình. Một đất nước lớn mạnh không nằm ở những lời hô hào, mà nằm trong sự chính trực của người dân và bằng trái tim sáng suốt và xây dựng.

Tôi là một người đàn bà nội trợ. Không có danh tiếng. Không có quyền lực. Tôi chỉ có một trái tim và tôi tin nước Mỹ còn rất nhiều trái tim như thế. 

Phương Lâm

Vì sao Donald Trump thay đổi thái độ với Vladimir Putin ?

 Nhân cuộc thương lượng hôm nay 23/07/2025 giữa phái đoàn Nga và Ukraina tại Istanbul, Le Figaro lý giải « Trump đã thay đổi ý kiến về Ukraina như thế nào ? », trong khi La Croix thuật lại sáu tháng vận động ngoại giao của châu Âu đối với Donald Trump. Libération nhận xét, thực ra « Putin không bao giờ muốn ngưng chiến ».

Biểu tình chống chính sách của tổng thống Donald Trump về Ukraina trước đại sứ quán Mỹ ở Kiev ngày 08/03/2025. Biểu ngữ ghi : « Trump xin hãy giúp quân đội Ukraina bảo vệ tôi », « Không phải là ván xì phé, mà là mạng sống chúng tôi ». AP - Efrem Lukatsky
Thụy My
Tổng thống Nga được « vua đàm phán » ưu ái thấy rõ
Trong cuốn « Nghệ thuật đàm phán » xuất bản năm 1987, Donald Trump tóm tắt phương pháp của mình trong nhiều năm chinh chiến trên thương trường Manhattan : « Đặt mục tiêu rất cao rồi không ngừng dấn tới, dấn tới nữa cho đến đạt được những gì tìm kiếm ». Thế nhưng, Le Figaro nhận xét, Trump không hề áp dụng phương pháp đó với Nga trong nhiệm kỳ hai, cứ như là Putin được biệt đãi, tuy Trump vẫn coi thường các đồng minh, đối xử tệ hại với Canada, đe dọa Groenland.

Dù khuyến cáo « đừng bao giờ tìm cách thương lượng mà không có đòn bẩy », nhưng ngay trong cuộc điện đàm đầu tiên với Putin, Trump đã khẳng định Ukraina không thể gia nhập NATO và phải chấp nhận mất những vùng đang bị Matxcơva chiếm đóng. Thay vì gây áp lực lên Putin, Trump hạ nhục Volodymyr Zelensky tại Phòng Bầu dục, đồng thời thảo luận tay đôi với Matxcơva để tái lập quan hệ Mỹ-Nga.

Tóm lại, nạn nhân bị đối xử thô bạo còn kẻ xâm lược được đặt lên bệ tượng. Trump chừng như sẵn sàng bắt tay với Kremlin, gạt châu Âu và Kiev ra ngoài. Bất chấp bạo lực vô biên, những tuyên bố dối trá, tình trạng tra tấn hàng loạt và cuộc chiến đa diện của Matxcơva chống lại phương Tây.

Trước Trump II, Bush, Obama, Trump I, Biden đều cố gắng hòa hiếu với gấu Nga. Sau vụ thảm sát Chechnya, George W. Bush vẫn tin Putin ; dù Nga đưa quân sang Gruza và Crimée, Barack Obama vẫn cho rằng có thể thỏa thuận với Matxcơva về « các quan ngại chung » như Syria hay hồ sơ nguyên tử. Ngay cả Biden, dù coi tổng thống Nga là « kẻ sát nhân », vẫn nối lại đối thoại với ông ta về vấn đề hạt nhân năm 2021 tại Genève.

Nhưng với Trump, mong muốn đối thoại càng mạnh mẽ hơn vì đã quen làm ăn với người Nga – giới doanh nhân Matxcơva từng cứu ông khỏi phá sản vào cuối thập niên 80. Mối nghi ngờ về bàn tay của Kremlin phía sau chưa bao giờ tan biến. Dù sao đối với Trump, « làm áp-phe » với Matxcơva được coi như là một sự đương nhiên, và xung quanh ông không ít người cũng cho rằng nên tập trung vào việc ngăn chận Trung Quốc.

Bên cạnh sự ngưỡng mộ Putin, nhà tỉ phú cũng thích đi ngược chiều, coi thường núi tài liệu cảnh báo của các chuyên gia. Thế nên ông mới giao cho đặc sứ Witkoff hoạt động song hành với ngoại trưởng Marco Rubio - vốn hoài nghi Kremlin.  James Carafano, cố vấn tổng thống của Heritage Foundation ghi nhận Trump luôn muốn « trắc nghiệm trực giác » của mình. Giáo sư Joshua Mitchell, đại học Georgetown cho biết luôn nghĩ rằng cuối cùng Trump cũng sẽ nổi giận khi hiểu ra ý đồ xấu của Putin.

« Trump muốn Nobel hòa bình, nhưng phát hiện Putin không muốn hòa bình »

Chiến thuật của Trump còn bộc lộ khuynh hướng đã bắt rễ nơi nước Mỹ, rằng thương mại suông sẻ sẽ làm Putin bớt cứng rắn. Cũng với ý tưởng này mà Bill Clinton đã mở cửa Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cho Trung Quốc. Phải mất đến sáu tháng và nhiều cuộc điện đàm với Putin, sự "ngây thơ chiến lược" của Donald Trump mới lung lay. Những trận bão hỏa tiễn của Sa hoàng mới dần dà đánh thức « doanh nhân » trong Trump về tương quan lực lượng, như trường hợp ở Trung Đông.

Cách đây 15 ngày, Trump tỏ ra bực tức : « Putin nói rất nhiều điều hay ho, sau đó ông ta oanh tạc làm cho nhiều người chết, tôi không ưa điều này ! ». Rồi đến hôm 14/07 có sự hiện diện của tổng thư ký NATO Rutte, Trump cho biết đã thỏa thuận với châu Âu để giao khẩn cấp hệ thống phòng không Patriot, và sẵn sàng cung cấp cho Kiev phương tiện để tấn công tầm xa. Libération tìm gặp ông Sergiy Kyslytsia, thứ trưởng ngoại giao Ukraina đã từng tham dự cuộc thương lượng ở Istanbul từ 16/05 đến 02/06. Là một người quen phát biểu thẳng thắn, ông thuật lại một số chuyện h những đòn bẩy nào. Putin không có nhiều lá bài, nhưng đó là những con ách chủ bài » - sự hỗ trợ của Trung Quốc và sự lệ thuộc năng lượng của Ấn Độ. Theo nhà báo David Ignatius của tờậu trường cho thấy « Putin chứng tỏ không bao giờ muốn ngưng chiến ».

Dana White, cựu phát ngôn viên Lầu Năm Góc thời Trump I, nói : « Trump muốn được giải Nobel hòa bình, nhưng phát hiện ra rằng Putin không muốn hòa bình. Vấn đề cần biết là ông có được Washington Post, Trump còn hỏi Zelensky có tấn công được Saint-Pétersbourg và Matxcơva nếu được cung cấp vũ khí cần thiết hay không - Nga phải cảm thấy nỗi đau của chiến tranh. Trump cải chính thông tin này, nhưng có lẽ nhờ vậy mà hôm nay Nga quay lại bàn đàm phán ở Istanbul.

Ông chủ Nhà Trắng sẽ giúp Ukraina tái vũ trang

Cố vấn James Carafano khẳng định : « Trump đã có quyết định không thể đảo ngược và sẽ tái vũ trang Ukraina. Ông ủng hộ một Ukraina độc lập tự do, có khả năng tự vệ. Putin có lẽ đã phạm sai lầm lớn nhất trong đời, khi từ chối đề nghị hết sức có lợi cho mình. Sẽ không bao giờ có quân Mỹ trên đất Ukraina. Nhưng tôi cho rằng mọi chọn lựa có thể được đặt lên bàn cân nếu châu Âu biết cách xoay sở với Washington ». Nhà chiến lược cho biết không ngạc nhiên về Trump. « Đừng quên rằng ông ấy đã cung cấp những hỏa tiễn Javelin đầu tiên cho Ukraina, ra lệnh tiêu diệt lính đánh thuê của Putin ở Syria, giết chết tướng Iran Soleimani và cho oanh tạc Teheran ».

Cũng theo James Carafano, trong nhiệm kỳ đầu, Trump nghĩ rằng có thể điều khiển được Putin – vốn không tỏ thái độ sau khi lực lượng lính đánh thuê ở Syria bị tiêu diệt. Nhưng mới đây Trump hiểu rằng Putin đã thay đổi, đã dấn quá sâu vào cuộc chiến. Trump không còn loại trừ khả năng sẽ chẳng bao giờ có được ngưng bắn. Sẽ không ngạc nhiên nếu sau 50 ngày, Mỹ bắt đầu trang bị cho Ukraina, tuyên bố trừng phạt và tịch biên tài sản Nga bị phong tỏa. Với một nhân vật « chuyện gì cũng dám làm » như Trump, Putin sẽ phải dè chừng sau trận oanh tạc Iran.

Các nhà bình luận khác ít lạc quan hơn, lưu ý rằng nếu Trump sẵn sàng leo thang, ông vẫn giữ hy vọng xuống thang. Dana White nhắc nhở : « Ukraina không phải là ưu tiên của nước Mỹ ». Sự thiếu rõ ràng về đạo đức và chiến lược là góc chết của bước ngoặt Trump, ông không thấy đối thủ Nga đang lao vào một cuộc chiến căn cơ hơn với phương Tây. Giáo sư Joshua Mitchell ghi nhận trong lịch sử, Mỹ vượt lên nhờ lao động, còn Nga nhờ lưỡi kiếm của người lính - một sự tương phản tạo ra cuộc đối thoại giữa những người điếc.

Các lãnh đạo châu Âu « xa luân chiến » thuyết phục Donald Trump
La Croix thuật lại quá trình vận động không ngơi nghỉ của châu Âu để thuyết phục Trump không bỏ rơi Ukraina. Từ nhiều tháng qua Paris cùng với Berlin phối hợp chặt chẽ để « lobby », công sức này có vẻ đã được đền bù. Hôm 14/07, các nhà ngoại giao Pháp và Đức thở phào nhẹ nhõm khi lần đầu tiên nghe Nhà Trắng loan báo các biện pháp hỗ trợ Kiev. Những người được nhật báo Công giáo tiếp xúc cho biết đó là một chiến dịch dài hơi, họ phải làm việc « như điên ». Một nỗ lực vượt bực nhằm lan tỏa thông điệp bằng mọi ngõ ngách, « cả cửa lớn lẫn cửa sổ ».

Đối với Pháp, cuộc đấu tranh giành ảnh hưởng bắt đầu ngay từ lúc Donald Trump thắng cử, qua việc mời tổng thống đắc cử đến dự lễ khánh thành Nhà thờ Đức Bà vừa được trùng tu. Emmanuel Macron nhân đó tổ chức cuộc gặp tay ba với tổng thống Zelensky. Chuyến thăm Washington hôm 24/02 của Macron được chuẩn bị vô cùng kỹ lưỡng, chỉ đạo là phải đưa ra những yếu tố ấn tượng, đơn giản và ngắn gọn như với một doanh nhân.

Cuộc trao đổi diễn ra vô cùng tốt đẹp, thậm chí Macron còn thân ái chỉnh lại khi Trump nói sai. Hai nhà lãnh đạo tiếp tục nói chuyện với nhau có khi nhiều lần trong tuần. Sau cuộc đấu khẩu ở Phòng Bầu dục giữa Trump và Zelensky cuối tháng Hai, Macron và thủ tướng Anh Keir Starmer đều nhấn mạnh Mỹ không có lợi gì nếu Ukraina thất bại. Song song đó, Luân Đôn và Paris đưa ra sáng kiến bảo đảm an ninh cho Kiev trong trường hợp ngưng bắn, tại Berlin ông Friedrich Merz dù chưa chính thức nhậm chức cũng ủng hộ « độc lập quốc phòng » - điều chưa từng thấy đối với một thủ tướng Đức.

Vào mùa xuân này, các nhà lãnh đạo châu Âu liên tục thăm Nhà Trắng, trước và sau mỗi chuyến đi đều có hội ý với các nước châu Âu khác, cùng phân tích kết quả. Hôm 26/03, tổng thống Phần Lan Alexander Stubb ghi điểm khi chơi gôn với Trump. Mọi cơ hội đều được tận dụng để điện đàm với Donald Trump, nhiều cuộc gọi tập thể đã tiến hành như từ Kiev và Tirana. Nhưng sáu nhà lãnh đạo nói cùng một giọng có vẻ như « tấn công tập thể ». Những người Mỹ thân cận với Nhà Trắng khuyên rằng với Trump cần lặp đi lặp lại nhưng mỗi người một cách.

Sáu tháng ngoại giao cường độ cao giúp tránh được khả năng xấu nhất
Tại Washington, Paris xây dựng mạng lưới, tìm kiếm những nhân vật ảnh hưởng có thể thấu hiểu và truyền đạt quan điểm. Một cuộc vận động ngoại giao âm thầm nơi các dân biểu nghị sĩ, nhà báo, những người tác động được dư luận, giới công nghệ, cơ quan tư vấn...Các think tank nổi tiếng lâu nay đang mất dần ảnh hưởng, phải làm thân với « thiên hà » Trump như Heritage Foundation. Đức cũng nỗ lực tương tự, còn Anh « chơi solo » - theo cách nói ở Paris.

Bên cạnh đó phải kể đến những nhân vật Cộng Hòa luôn ủng hộ Kiev. Thượng nghị sĩ Lindsey Graham được Pháp chú ý đặc biệt, đã cùng với đồng nhiệm Dân Chủ Richard Blumenthal đề ra dự luật áp thuế đến 500 % đối với những nước mua dầu lửa của Nga. Tuy chưa đưa ra biểu quyết, nhưng dự luật này được ủng hộ mạnh mẽ. Việc Donald Trump dọa áp thuế quan 100 % lên các đối tác thương mại của Nga cũng có cùng logic.

Còn về vũ khí, theo Wall Street Journal, hôm 03/07 thủ tướng Friedrich Merz khi gọi điện cho Donald Trump đã đề nghị mua hai hệ thống Patriot đắt tiền của Mỹ để giao cho Kiev. Đến ngày 11/07, Trump trả lời rằng sẽ bán không chỉ hai mà đến năm Patriot. Anh Quốc, Bắc Âu và Canada tham gia dự án - không chỉ giới hạn ở phòng không. Theo tổng thư ký NATO, Ukraina sẽ nhận được rất nhiều vũ khí, trong đó có hỏa tiễn và đạn pháo. Pháp hoan nghênh, nhưng vẫn giữ quan điểm tự chủ chiến lược dùng vũ khí sản xuất ở châu Âu. Sau sáu tháng ngoại giao dồn dập, kịch bản tệ hại nhất chừng như đã tránh được.

 

Chọn Vị Đạt Lai Đạt Ma thứ 15

 Vị Đạt lai Lạt ma thứ 15 sẽ được chọn như thế nào?

Đỗ Quân (tổng hợp)

Hôm 30 tháng 6, sự kiện mở đầu "Năm Từ Bi", một chuỗi sự kiện quốc tế tôn vinh công việc của Đức Đạt lai Lạt ma Tenzin Gyatso vì hòa bình thế giới và Tây Tạng, đã diễn ra tại chùa Tsuglakhang, Dharamshala với sự tham dự của khoảng 7,000 người. Sự kiện có mặt các vị Lạt Ma nổi bật như Sakya Gongma Rinpoché, Gaden Tri Rinpoche, cùng đại diện Phật giáo, Ấn Độ giáo, Thiên Chúa giáo, Hồi giáo, Baha'i, Do Thái giáo, Jain giáo, Sikh giáo và các tôn giáo khác. 

Phật sống 

Trong Phật giáo Tây Tạng, khái niệm "Phật sống" (hay "Tulku" trong tiếng Tây Tạng) chỉ những vị Lạt Ma được công nhận là hóa thân tái sinh của một bậc thầy giác ngộ hoặc một vị thánh đã đạt được trình độ tâm linh cao. Họ được xem là tái sinh có chủ đích để tiếp tục sứ mệnh hoằng dương Phật pháp và cứu độ chúng sinh. Khái niệm này bắt nguồn từ giáo lý về luân hồi và nghiệp, kết hợp với niềm tin vào khả năng của các bậc giác ngộ kiểm soát quá trình tái sinh.

"Phật sống" thường được xác định thông qua các dấu hiệu tâm linh, như giấc mơ, lời tiên tri, hoặc khả năng nhận biết đồ vật của vị tiền nhiệm. Các vị nổi tiếng như Đạt lai Lạt ma và Ban Thiền Lạt Ma là ví dụ điển hình. Việc lựa chọn thường bao gồm nghi lễ tôn giáo, tham vấn các bậc thầy và đôi khi sử dụng phương pháp "Kim bồn" do nhà Thanh thiết lập để bảo đảm tính công bằng.

Vai trò của "Phật sống" không chỉ giới hạn trong tôn giáo mà còn ảnh hưởng lớn đến văn hóa, chính trị và xã hội Tây Tạng. Các vị Phật sống là cầu nối giữa truyền thống tâm linh và đời sống cộng đồng, dẫn dắt tín đồ qua giáo lý và thực hành. Tuy nhiên, khái niệm này cũng gây tranh cãi, đặc biệt khi các thế lực chính trị, như Trung Quốc, can thiệp vào việc công nhận tái sinh vì mục đích kiểm soát.

Tại sự kiện này, Đức Đạt lai Lạt ma, vị lãnh đạo thần quyền và thế quyền lưu vong của Tây Tạng nói: "Dù đã 90 tuổi, tôi vẫn khỏe mạnh. Tôi đã cống hiến cho người Tây Tạng, Phật pháp và thiết lập mối liên kết với mọi người trên thế giới, thảo luận với các nhà khoa học. Cuộc đời tôi đã mang lại lợi ích cho nhân loại, và tôi tiếp tục dành phần đời còn lại để phụng sự." 

Về vấn đề tái sinh, vị Phật sống thứ 14 của Tây tạng khẳng định: "Sẽ có một khung kế hoạch để duy trì truyền thống Đạt lai Lạt ma. Tôi sinh ra ở Domey, học tập ở Lhasa, và quyết tâm tiếp tục phục vụ Phật pháp và chúng sinh."

Hai ngày sau đó, Đức Đạt lai Lạt ma Tenzin Gyatso đã đưa ra một một thông điệp qua video. 

Người đoạt giải Nobel Hòa bình đã lặp lại rằng Quỹ Gaden Phodrang của ngài sẽ có toàn quyền lựa chọn người kế nhiệm. Tuyên bố này rõ ràng đã bác bỏ tuyên bố của Trung Quốc về việc kiểm soát việc tái sinh của nhà lãnh đạo tâm linh Tây Tạng, chấm dứt những đồn đoán về việc ngài có thể là người cuối cùng của trường phái Gelug. 

Quyết định này mang ý nghĩa tâm linh, văn hóa và địa chính trị sâu sắc, mở ra một cuộc đối đầu mới với Bắc Kinh và gây ra nhiều phản ứng khác nhau từ các chính phủ, cộng đồng tôn giáo và các nhà hoạt động nhân quyền trên toàn thế giới.

Đạt lai Lạt ma

Đạt lai Lạt ma (Dalai Lama) là một tước hiệu tôn giáo và tâm linh cao quý trong Phật giáo Tây Tạng, đặc biệt thuộc trường phái Gelug (Mũ Vàng). 

"Đạt lai" (Dalai) xuất phát từ tiếng Mông Cổ, nghĩa là "đại dương", biểu tượng cho sự rộng lớn và sâu sắc của trí tuệ. "Lạt ma" (Lama) trong tiếng Tây Tạng nghĩa là "bậc thầy" hoặc "đạo sư". Do đó, "Đạt lai Lạt ma" có thể hiểu là "Bậc Thầy Đại Dương" hoặc "Đạo sư của Trí tuệ Vô biên". Danh xưng này được Altan Khan (A nhĩ Thản hãn), một vị vua Mông Cổ trao lần đầu tiên vào năm 1578 cho Sonam Gyatso, vị Lạt ma thứ ba của dòng Gelug. Ông được gọi là "Đạt lai Lạt ma thứ 3". Hai vị tiền nhiệm, Gedun Drupa và Gedun Gyatso, được truy phong là Đạt lai Lạt ma thứ 1 và thứ 2. 

Về ý nghĩa và vai trò tâm linh, Đạt lai Lạt ma được coi là hóa thân của Quán Thế Âm Bồ Tát (Avalokiteshvara), hiện thân của lòng từ bi, tái sinh để dẫn dắt chúng sinh và bảo vệ Phật pháp. Từ thế kỷ 17, với Đạt lai Lạt ma thứ 5 (Ngawang Lobsang Gyatso), tước hiệu này còn mang vai trò lãnh đạo chính trị Tây Tạng, cai quản cả tôn giáo và thế tục cho đến năm 1959, khi Đạt lai Lạt ma thứ 14 phải lưu vong. 

Với Tenzin Gyatso, Đạt lai Lạt ma không chỉ là lãnh đạo tinh thần của người Tây Tạng mà còn là biểu tượng toàn cầu về hòa bình và từ bi. Ngài đã được trao Giiải Nobel Hòa bình năm 1989. 

Quy trình kế vị Đạt lai Lạt ma được chọn thông qua việc tái sinh, dựa trên các dấu hiệu tâm linh, tiên tri và nghi lễ. Từ thế kỷ 18, nhà Thanh từng áp dụng phương pháp "Kim bồn" để giám sát việc này. Nhưng với tuyên bố tuần trước, vị Đạt lai Lạt ma thứ 14 khẳng định rằng Quỹ Gaden Phodrang sẽ chịu trách nhiệm tìm kiếm và công nhận người kế vị, không chịu sự can thiệp từ bên ngoài, đặc biệt là từ Trung Quốc. 

Đức Đạt lai Lạt ma và Truyền thống Tái sinh

Đức Đạt lai Lạt ma đã là nhân vật trung tâm của Phật giáo Tây Tạng trong hơn 600 năm. 

Trong nhiều thế kỷ, việc tìm kiếm hóa thân của Đạt lai Lạt ma là một tiến trình tâm linh sâu sắc và phức tạp. Khi Đạt lai Lạt ma đương nhiệm qua đời, các Lạt ma cao cấp và các nhà sư bắt tay vào cuộc tìm kiếm, thường được hướng dẫn bởi những giấc mơ, điềm báo và hướng khói từ việc hỏa táng. Họ tìm kiếm một đứa trẻ sinh ra vào khoảng thời gian vị tiền nhiệm qua đời, thể hiện những phẩm chất phi thường và nhận ra các vật phẩm thuộc về hóa thân trước đó. 

Ra đời ngày 6 tháng 7 năm 1935, tại một ngôi làng hẻo lánh Taktser, tỉnh Thanh Hải, Tây Tạng, cậu bé Lhamo Dhondup được xác định là Đạt lai Lạt ma thứ 14 khi mới lên hai tuổi. Việc xác nhận được thực hiện qua các dấu hiệu truyền thống, bao gồm linh kiến của một vị tăng cao cấp và việc cậu bé nhận ra đồ vật của Đức Đạt lai Lạt ma thứ 13. Được tấn phong chính thức vào năm 1950, Đức Đạt lai Lạt ma Tenzin Gyatso đảm nhận vai trò lãnh đạo tâm linh và chính trị của Tây Tạng. Chín năm sau, ngài chạy trốn sang Ấn Độ sau một cuộc nổi dậy thất bại chống lại sự cai trị của Trung Quốc. Kể từ đó, ngài sống ở Dharamshala, lãnh đạo chính phủ Tây Tạng lưu vong và vận động cho quyền tự trị và bảo tồn văn hóa Tây Tạng.

Bình Vàng

"Kim bồn" (hay còn gọi là "bình vàng", "Kim bồn hòa thượng pháp") là quy trình đặc biệt được nhà Thanh (1644–1912) thiết lập để lựa chọn các Đạt lai Lạt ma tái sinh, được áp dụng từ cuối thế kỷ 18, dưới thời vua Càn Long.

Sau khi củng cố quyền lực tại Tây Tạng qua các chiến dịch quân sự, nhà Thanh nhận thấy cần kiểm soát chặt chẽ hơn việc lựa chọn các Đạt lai Lạt Ma tái sinh nhằm tránh các tranh chấp nội bộ trong giới tăng lữ Tây Tạng và ngăn chặn các thế lực địa phương củng cố quyền lực riêng.

Năm 1792, vua Càn Long ban hành "Điều lệ 29 điểm" để cải tổ hệ thống quản lý Tây Tạng. Trong đó, phương pháp Kim bồn được chính thức hóa nhằm chuẩn hóa việc lựa chọn các Lạt ma cao cấp, đặc biệt là Đạt lai Lạt ma và Ban thiền Lạt ma . 

Quy trình này gồm có 4 bước: 

1.Các nhà sư cao cấp và hội đồng tìm kiếm tái sinh chọn các ứng viên tiềm năng (thường là trẻ em được cho là hóa thân của Đạt lai Lạt ma tiền nhiệm). Họ dựa trên các dấu hiệu tâm linh, giấc mơ, lời tiên tri, hoặc các biểu hiện đặc biệt của đứa trẻ. Các ứng viên được kiểm tra kỹ lưỡng, bao gồm việc xác minh các dấu hiệu phù hợp với truyền thống Phật giáo Tây Tạng, như khả năng nhận ra đồ vật của vị Đạt lai Lạt ma tiền nhiệm.

2.Một chiếc bình vàng được chuẩn bị và đặt tại một địa điểm linh thiêng, thường là trong chùa Jokhang (Đại Chiêu Tự) ở Lhasa, trước tượng Phật Thích Ca Mâu Ni. Tên của các ứng viên được viết trên giấy hoặc que tre, bọc trong lụa vàng, và đặt vào trong bình.

3.Một buổi lễ long trọng có sự tham gia của các vị cao tăng, quan chức Tây Tạng, và đại diện của triều đình (thường là Amban – Khâm sai đại thần nhà Thanh đóng tại Lhasa). Một cao tăng hoặc quan chức được chỉ định sẽ rút thăm từ bình vàng. Ứng viên trên thăm được rút ra được coi là hóa thân tái sinh. 

4.Sau cuộc rút thăm, ứng viên được chọn sẽ trải qua các nghi lễ tôn giáo và kiểm tra thêm để xác nhận tư cách hóa thân. Triều đình nhà Thanh sẽ phê chuẩn kết quả, và Đạt lai Lạt ma mới được chính thức công nhận.

Kim bồn được áp dụng lần đầu tiên vào năm 1796 để lựa chọn Đạt lai Lạt ma thứ 9 (Lungtok Gyatso) cũng được sử dụng cho nhiều vị Đạt lai Lạt ma tái sinh khác, bao gồm cả Ban thiền Lạt ma.

Sau khi nhà Thanh sụp đổ (1912), phương pháp Kim bồn không còn được sử dụng chính thức. Tuy nhiên gần đây nhất, vào tháng 11 năm 1995, phương pháp Bình Vàng đã được dùng đến để đưa Qoigyijabu (Gyancain Norbu) vào vị trí Ban thiền Lạt ma thứ 11. Hành động này đã được Trung quốc chấp thuận, nhưng bị Chính phủ Tây Tạng lưu vong phản đối. Trước đó vào tháng 5, Đức Đạt lai Lạt ma thứ 14, Tenzin Gyatso đã chọn Gedhun Choekyi Nyima là Ban thiền Lạt ma thứ 11.

Truyền thống Phật giáo Tây Tạng cho rằng các bậc giác ngộ như Đức Đạt lai Lạt ma có thể lựa chọn nơi tái sinh để tiếp tục công việc tâm linh của mình. 

Tuy nhiên, bối cảnh chính trị đã thay đổi đáng kể sau cuộc xâm lược Tây Tạng của Trung Quốc vào năm 1950 và việc Đức Đạt lai Lạt ma buộc phải lưu vong sang Ấn Độ. Kể từ đó, Bắc Kinh ngày càng tìm cách khẳng định quyền kiểm soát đối với việc tái sinh, coi đó là vấn đề chủ quyền quốc gia chứ không phải tự do tôn giáo. Lập trường của họ bắt nguồn từ phương pháp xổ số "Kim Bồn" thời nhà Thanh được giới thiệu vào năm 1793, mà Trung Quốc công nhận để hợp pháp hóa sự can thiệp của họ.

Minh chứng rõ ràng nhất cho cuộc đấu tranh quyền lực này diễn ra vào năm 1995, khi Đức Đạt lai Lạt ma công nhận cậu bé Gedhun Choekyi Nyima là Ban thiền Lạt ma thứ 11 (nhân vật cao thứ hai trong Phật giáo Tây Tạng). Cậu bé Gedhun Choekyi Nyima này đã bị Trung cộng bắt cóc và cho đến nay không còn ai biết đến tung tích. Gyaincain Norbu, ứng cử viên của Bắc Kinh được đưa ra sau đó đã bị người Tây Tạng và cộng đồng quốc tế coi là bất hợp pháp. Người ta cũng lo ngại một trường hợp tương tự cũng sẽ xảy ra với người kế nhiệm khi Đức Đạt lai Lạt ma qua đời.

Tuyên bố của Đức Đạt lai Lạt ma năm 2025

Trong thông điệp video, được trình bày bằng tiếng Tây Tạng tại một buổi tụ họp ở chùa Tsuglakhang, Đức Đạt lai Lạt ma nhấn mạnh rằng Quỹ Gaden Phodrang, phối hợp với các lãnh đạo của các truyền thống Phật giáo Tây Tạng, sẽ tiến hành việc tìm kiếm Đạt lai Lạt ma thứ 15 theo các phương pháp truyền thống. Ngài trực tiếp thách thức tuyên bố kiểm soát của Trung Quốc khi nói: "Không ai khác có quyền can thiệp vào vấn đề này".

Tuyên bố của Đức Đạt lai Lạt ma đã giải quyết những mơ hồ trước đó. Vào năm 2011, ngài gợi ý về khả năng chấm dứt thể chế hoặc thậm chí chọn một người kế nhiệm trưởng thành qua "hóa thân" trong thời gian ngài còn sống để tránh khoảng trống lãnh đạo. Tuy nhiên, các cuộc tham vấn với các nhà lãnh đạo Tây Tạng và những lời kêu gọi từ các Phật tử trên toàn thế giới, bao gồm cả những người ở Tây Tạng do Trung Quốc kiểm soát, đã thuyết phục ngài duy trì sự chuyển kiếp truyền thống. Đức Đạt lai Lạt ma cũng lặp lại rằng người kế nhiệm của mình sẽ được sinh ra trong một "thế giới tự do", ngoài tầm kiểm soát của Trung Quốc, một lập trường được nhắc lại trong cuốn sách xuất bản tháng 3 năm 2025 của ngài, Tiếng Nói cho Người Không Có Tiếng Nói. Cuốn sách tuyên bố rõ ràng rằng những người Cộng sản Trung Quốc, những người phủ nhận tôn giáo, không có vai trò trong sự tái sinh, kêu gọi người Tây Tạng từ chối bất kỳ ứng cử viên nào do Bắc Kinh chỉ định.

Samdhong Rinpoche, một giới chức cao cấp của Quỹ Gaden Phodrang, giải thích rõ rằng người kế nhiệm có thể thuộc bất kỳ giới tính nào và không bị giới hạn ở quốc tịch Tây Tạng, mở rộng phạm vi tìm kiếm. Penpa Tsering, lãnh đạo của Chính quyền Trung ương Tây Tạng (CTA), nhấn mạnh rằng việc lựa chọn hóa thân Phật sống sẽ độc lập với sự can thiệp của Trung Quốc, củng cố quyết tâm của người Tây Tạng trong việc bảo tồn di sản tâm linh và văn hóa của họ.

Cộng đồng người Tây Tạng, cả lưu vong ở nước ngoài và trong Trung Quốc, đã đoàn kết ủng hộ thông báo của Đức Đạt lai Lạt ma. Hội nghị Tôn giáo Tây Tạng lần thứ 15, với sự tham gia của 115 Lạt ma và đại diện từ tất cả các trường phái Phật giáo Tây Tạng chính, đã thông qua một nghị quyết ba điểm vào ngày 2 tháng 7 năm 2025, khẳng định quyền hạn duy nhất của Đức Đạt lai Lạt ma và lên án sự can thiệp của Trung Quốc. Nghị quyết nhấn mạnh sự đoàn kết của người Tây Tạng và việc bảo tồn di sản tôn giáo của họ, với sự ủng hộ từ các lãnh đạo như Sakya Trizin thứ 43 và Gyalwang Karmapa thứ 17. Người Tây Tạng lưu vong, với khoảng 140,000 người trên toàn cầu, coi thông báo này như một biện pháp bảo vệ chống lại sự kiểm soát của Trung Quốc, gìn giữ di sản của Đức Đạt lai Lạt ma như một biểu tượng của bản sắc văn hóa và tâm linh của họ.

Tại Tây Tạng, nơi hơn sáu triệu người Tây Tạng sống dưới sự cai trị của Trung Quốc, tâm trạng công chúng khó đánh giá do sự đàn áp. Tuy nhiên, các cuộc biểu tình trước đây, bao gồm hơn 100 vụ tự thiêu kể từ năm 2009, cho thấy sự phản kháng mạnh mẽ đối với sự kiểm soát của Trung Quốc và lòng trung thành với Đức Đạt lai Lạt ma. Lời kêu gọi của ngài về việc từ chối người kế nhiệm do Bắc Kinh chỉ định đã gây được tiếng vang với người Tây Tạng, những người xem ngài là lãnh đạo tâm linh hợp pháp của họ.

Phản ứng của Trung Quốc 

Phản ứng của Trung Quốc diễn ra nhanh chóng và dễ đoán. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mao Ning lặp lại lập trường của Bắc Kinh rằng việc tái sinh phải được chính phủ trung ương phê duyệt, viện dẫn nghi thức Bình Vàng và các luật của Trung Quốc, như Biện pháp Quản lý Tái Sinh của các Phật Sống năm 2007. Bắc Kinh coi Đức Đạt lai Lạt ma là một người ly khai và nhất quyết rằng người kế nhiệm phải được chọn trong biên giới Trung Quốc. Truyền thông nhà nước Trung Quốc, bao gồm Tân Hoa Xã, lập luận rằng "Phật sống" không thể tự quyết định việc tái sinh của mình, định khung quy trình này như một vấn đề do nhà nước kiểm soát dựa trên tiền lệ thời kỳ phong kiến.

Lập trường này là một phần của chiến lược rộng lớn hơn của Trung Quốc nhằm kiểm soát Phật giáo Tây Tạng và đàn áp bản sắc Tây Tạng. Kể từ khi sáp nhập Tây Tạng vào năm 1951, Bắc Kinh đã tìm cách làm xói mòn ảnh hưởng của Đức Đạt lai Lạt ma, cấm hình ảnh của ngài và tuyên truyền rằng ngài là mối đe dọa đối với sự thống nhất quốc gia. Sự biến mất của vị Ban Thiền Lạt Ma thứ 11 được Đức Đạt lai Lạt ma công nhận vào năm 1995, bị thay thế bằng một ứng cử viên do Trung Quốc chỉ định, là một thí dụ điển hình cho sự can thiệp này. Ban thiền Lạt ma bị bắt cóc và gia đình của ngài vẫn mất tích, cho thấy  Trung Quốc luôn sẵn sàng thao túng việc kế thừa tôn giáo vì lợi ích chính trị. Các nhà phân tích, trong đó có Robert Barnett , học giả về Tây Tạng, cho rằng một Đạt lai Lạt ma do Trung Quốc chọn sẽ thiếu tính hợp pháp đối với người Tây Tạng, những người phần lớn từ chối quyền hạn của Bắc Kinh trong các vấn đề tâm linh.

Yêu sách của Trung Quốc về tiền lệ lịch sử bị bác bỏ, viện dẫn việc Bình Vàng được sử dụng không nhất quán, đáng chú ý là cho Đạt lai Lạt ma thứ 11 và 12, nhưng không áp dụng cho các vị thứ 9, 13, hoặc 14. Truyền thống Tây Tạng ưu tiên các dấu hiệu tâm linh hơn các nghi thức nhà nước, và việc Đức Đạt lai Lạt ma sống lưu vong đã làm giảm thêm ảnh hưởng thực tế của Trung Quốc đối với thể thức này. Việc Bắc Kinh khăng khăng kiểm soát được xem là một nỗ lực để hợp pháp hóa sự cai trị của họ đối với sáu triệu dân Tây Tạng và chống lại ảnh hưởng toàn cầu của Đức Đạt lai Lạt ma.

Phản ứng của thế giới

Ấn Độ, nơi trú ngụ của Đức Đạt lai Lạt ma kể từ năm 1959 và là nơi sinh sống của gần 85,000 người Tây Tạng lưu vong, là một trong những quốc gia có sự ủng hộ quan trọng với Đạt lai Lạt ma. Vào ngày 3 tháng 7 năm 2025, ông Kiren Rijiju, Bộ trưởng Các vấn đề thiểu số của Ấn độ, cũng là một Phật tử thuần thành, tuyên bố: "Quyết định về người kế nhiệm thuộc về Đức Đạt lai Lạt ma." Điều này đánh dấu một sự thay đổi đáng kể so với lập trường thận trọng trước đây của Ấn Độ, bị thúc đẩy bởi mối quan hệ tế nhị với Trung Quốc và đường biên giới chung dài 2,000 dặm. Tuyên bố của ông Rijiju, được 46 nghị sĩ Ấn Độ lặp lại vào tháng 3 năm 2025, phản ánh áp lực trong nước ngày càng tăng để chống lại ảnh hưởng của Trung Quốc, đặc biệt sau các căng thẳng biên giới gần đây. Việc Ấn Độ tổ chức chính phủ Tây Tạng lưu vong và hỗ trợ văn hóa cho Phật giáo Tây Tạng nhấn mạnh lợi ích chiến lược của nước này trong một trình tự kế thừa tự chủ. Tuy nhiên, New Delhi vẫn thận trọng, cân bằng giữa việc ủng hộ Đức Đạt lai Lạt ma và quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh.

Câu hỏi về tái sinh có những tác động trong nước đối với Ấn Độ, đặc biệt ở các bang Himalaya như Ladakh, nơi Phật giáo Tây Tạng có lượng người theo đông đảo. Một sự kế thừa gây tranh cãi có thể gây ra bất ổn, và một Đạt lai Lạt ma sinh ra ở Ấn Độ có thể làm phức tạp quan hệ Ấn Độ-Trung Quốc. Tuy nhiên, sự im lặng của Ấn Độ về Đức Ban thiền Lạt ma bị bắt cóc cho thấy một phương cách thực dụng, tránh đối đầu trực tiếp với Bắc Kinh trong khi ủng hộ quyền tự chủ của Đức Đạt lai Lạt ma.

Hoa Kỳ ủng hộ quyền của Đức Đạt lai Lạt ma trong việc chọn người kế nhiệm. Một phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ tuyên bố vào tháng 7 năm 2025 rằng Washington sẽ tiếp tục kêu gọi Trung Quốc tôn trọng tự do tôn giáo và chấm dứt can thiệp vào việc kế thừa. Vào năm 2024, Tổng thống khi đó là Joe Biden đã ký Đạo luật Giải quyết Tây Tạng, thúc ép Bắc Kinh đàm phán với các lãnh đạo Tây Tạng để có quyền tự trị lớn hơn. Các nhà lập pháp Hoa Kỳ đã rõ ràng từ chối vai trò của Trung Quốc trong việc chọn Đạt lai Lạt ma kế thừa, coi đó là vi phạm nhân quyền. Lập trường của Hoa Kỳ phù hợp với cuộc cạnh tranh rộng lớn hơn với Trung Quốc, coi việc kế thừa của Đức Đạt lai Lạt ma như một bài kiểm tra về tự do tôn giáo và quyền tự quyết của Tây Tạng. Hai quốc gia lân cận, Mông Cổ và Nepal, cả hai đều có dân số Phật giáo Tây Tạng đáng kể, đối mặt với áp lực từ Trung Quốc do sự phụ thuộc kinh tế. Một Đạt lai Lạt ma tái sinh ở một trong hai quốc gia này có thể khiến Bắc Kinh giận dữ, làm phức tạp vị thế ngoại giao của họ. 

Liên minh Châu Âu và các quốc gia phương Tây khác đã bày tỏ lo ngại về sự can thiệp của Trung Quốc vào các vấn đề tôn giáo, mặc dù phản ứng của họ ít trực tiếp hơn Hoa Kỳ và Ấn Độ. Ảnh hưởng toàn cầu của Đức Đạt lai Lạt ma, mở rộng ra ngoài Phật giáo, bảo đảm bảo rằng việc kế thừa của ngài vẫn là một vấn đề được quốc tế quan tâm, với các nhóm nhân quyền như Ân xá Quốc tế lên án hành động của Trung Quốc như một cuộc tấn công vào tự do tôn giáo.

Việc các lãnh đạo tôn giáo ngoài Phật giáo Tây Tạng, bao gồm Thiền Tông, Ấn Độ giáo, Thiên Chúa giáo và nhiều tôn giáo khác đã tham dự sự kiện ở Dharamshala, cho thấy sự ủng hộ liên tôn cho quyền tự chủ của Đức Đạt lai Lạt ma. 

Nhưng, như đã thấy ở phản ứng tức khắc của Trung cộng đối với tuyên bố của Đức Đạt lai Lạt ma và những gì Bắc Kinh đã làm với Ban Thiền Lạt ma thứ 11 Gedhun Choekyi Nyima, khi Đức Đạt lai Lạt ma Tenzin Gyatso qua đời, chuyện có hai Đạt lai Lạt ma thứ 15, là rất có thể. Một do Quỹ Gaden Phodrang lựa chọn theo phương cách truyền thống và một do Trung quốc lập ra, có thể là sử dụng Bình Vàng. 

Trong một buổi lễ hôm 8 tháng 7, Đức Đạt lai Lạt ma đã đoan chắc rằng tình trạng sức khỏe của ngài là "tuyệt vời" và nói mình sẽ sống thêm 40 năm nữa – đến 130 tuổi – tức là thêm hai mươi năm nữa so với tiên đoán trước đây của ngài.

Đỗ Quân (tổng hợp)