Amip ăn não người!

Cảnh báo 'amip ăn não người' từ nước muối nhỏ mũi tự pha

Có ít nhất 2 bệnh nhân ở Mỹ đã tử vong sau khi dùng dung dịch nước muối tự pha để súc rửa mũi, theo báo cáo mới nhất từ một cuộc điều tra các ca tử vong của Trung tâm Kiểm soát và Phòng bệnh Mỹ. Nạn nhân đã qua đời là một người đàn ông 28 tuổi và một phụ nữ 51 tuổi sống tại Louisiana (Mỹ), được báo cáo là có sử dụng nước muối để rửa xoang.

Kết quả kiểm nghiệm mẫu nước sinh hoạt gia đình của các bệnh nhân trên cho thấy tất cả đều có "amip ăn não người" (tên khoa học là Naegleria fowleri), một loài vi sinh vật đơn bào nguy hiểm có thể chui vào mũi người và xâm nhập vào não gây tử vong. Các nhà nghiên cứu tin rằng khi các nạn nhân dùng nước máy chưa qua khử trùng để pha dung dịch nước muối nhỏ vào mũi, đã vô tình "mở đường vô điều kiện" cho "amip ăn não người" di chuyển vào não bộ.

Súc rửa mũi bằng nước muối để làm thông xoang và phòng bệnh mũi xoang là một phương pháp rất phổ biến ở Ấn Độ và nhiều nước Nam Á. Từ đầu tháng Tám, Cục Quản lý Dược và Thực phẩm Mỹ đã cảnh báo không nên sử dụng phương pháp súc rửa mũi này bởi trong nước muối có thể chứa Naegleria fowleri và các loại vi khuẩn khác. Trên thực tế nếu vi khuẩn đi vào cơ thể bằng đường tiêu hóa thì acid ở ruột có thể tiêu diệt được vi khuẩn, song khoang mũi và xoang lại không hề có khả năng phòng vệ như thế.

Nói về hoạt động của vi khuẩn Naegleria fowleri, Jonathan Yoder, một nhà dịch tễ học làm việc tại Trung tâm Kiểm soát và ngăn chặn dịch bệnh Mỹ (CDC) cho biết, "amip ăn não người" khi xâm nhập vào não người sẽ cư ngụ ở môi trường chất lỏng bên trong hộp sọ. Sau đó "quái vật" sẽ bắt đầu nhân lên rồi ăn các tế bào não và giết vật chủ chỉ trong vài ngày. "Đây là một điều kiện rất hiếm hoi nhưng chắc chắn là thảm họa cho bệnh nhân và gia đình họ", Jonathan phát biểu trên Reuters Health.

Dấu hiệu nguy hiểm được ghi nhận lần đầu tiên vào tháng 6/2011 khi một người đàn ông ở miền Nam Louisiana đột nhiên thấy nhức đầu như búa bổ, lưng đau ê ẩm, cổ như cứng lại và nôn mửa liên tục. Ngày hôm sau, bệnh nhân được đưa đến một bệnh viện ở New Orleans trong tình trạng nguy kịch và sốt cao. Nhận thấy có một áp lực rất lớn lên hệ thống thần kinh trung ương của bệnh nhân, các bác sĩ đã lấy nước tủy sống trong não kiểm tra thì dịch não tủy bắn ra hơn 5 cm. Được tiêm kháng sinh mạnh nhưng người đàn ông đã bị chết não vào ngày 6/6 năm ngoái, chỉ 3 ngày sau khi phát bệnh. Trường hợp này đã được trung tâm CDC báo cáo trên tạp chí về các bệnh truyền nhiễm.

Một trường hợp khác được ghi nhận xảy ra chỉ sau đó vài tháng. Một phụ nữ từ phía Bắc Louisiana đã được cấp cứu bằng trực thăng đến bệnh viện sau 3 ngày sốt cao và nôn mửa. Bệnh nhân này cũng có triệu chứng tê cứng cổ, hôn mê và qua đời ngày 2/10/2011 sau 5 ngày nằm viện. Trung tâm Kiểm soát và ngăn chặn dịch bệnh Mỹ sau khi xét nghiệm mẫu mô kết luận cả hai trường hợp bệnh nhân trên đều chết vì viêm não màng não do "amip ăn não người" gây ra. "Amip phải được đưa vào mũi mới có thể di chuyển lên não bộ. Nó không phải là loài ký sinh trùng điển hình làm hại con người. Nó rất thích sống trong môi trường tự nhiên", nhà dịch tễ học Jonathan nói.

Trước đó CDC chỉ ghi nhận một vài trường hợp nhiễm amip mỗi năm. Hầu như tất cả bệnh nhân bị nhiễm đều có liên quan đến việc bơi lội trong hồ nước công cộng hoặc dùng một loại nước chưa diệt khuẩn khác. Gia đình và bạn bè của những người quá cố cho biết khoảng vài tuần trước khi ca bệnh chết người xảy ra, các nạn nhân đều không tiếp xúc với nước sinh hoạt ở nhà.

Muối không đủ để diệt sạch vi khuẩn

Cũng theo Jonathan Yoder, 2 bệnh nhân tử vong ở Louisiana là những trường hợp đầu tiên nhiễm Naegleria fowleri từ hệ thống nước máy sinh hoạt gia đình được cung cấp bởi nhà máy nước trực thuộc trung ương. Nhà nghiên cứu dịch tễ học cho biết, ông không thể tìm ra nguyên nhân làm thế nào mà khuẩn amip có thể thâm nhập vào hệ thống nước, bởi xét nghiệm mẫu nước từ nhà máy xử lý ở đầu nguồn không thấy loài vi sinh vật này.

Tuy nhiên nghiên cứu của CDC cho thấy chỉ cần một lần Naegleria fowleri xâm nhập vào hệ thống ống nước thì nó có thể tồn tại lâu dài ở đó. Ngay cả khi cho muối vào nước cũng không chắc chắn loại bỏ hết vi khuẩn. "Chúng tôi thấy rằng muối có thể giết chết vi khuẩn nhưng phải mất thời gian dài khoảng 18 tiếng đồng hồ", Jonathan nói.

Sau vụ việc này các quan chức y tế Mỹ khuyên người dân muốn súc rửa mũi bằng nước muối thì nên dùng nước vô trùng hoặc nước cất mua trong các cửa hàng; hoặc nước máy đun sôi ít nhất 3 phút để nguội. Cũng có thể dùng nước đã qua một bộ lọc với kích thước lỗ lọc không quá 0,001 mm.