Giải phẩu tim

Tôi vào Bệnh Viện Melbourne, Monash Hospital, lúc 10 giờ sáng ngày Mùng Một Tết Giáp Ngọ 2014, là ngày giờ đầu năm, theo tập tục, tín ngưỡng Việt Nam thì ngày giờ nầy phải cử kiêng  mọi thứ, kể cả quét dọn rác, huống chi là đi Bệnh Viện, lại còn là Giải phẩu, và lại là Giải phẩu TIM! Nhưng với tôi lại là một dịp may, vì lẽ ra thì tôi vẫn phải chờ đợi thêm một thời gian, có thể phải mất mấy tuần lễ nữa mới tới phiên tôi, may là có người kiêng cử ngày mùng một Tết không chịu mỗ mà tôi thì lại bằng lòng nên tôi mới được vào mổ ngay, không phải chờ đợi!

Từ mấy tháng trước, tôi đã có dịp khám phá ra chứng bịnh nghẽn động mạch tim, cả 3 động mạch chánh của tim tôi đều bị nghẽn từ 80%- 90%, động mạch thứ 4 cũng có vấn đề, nghiã là tôi có thể lâm nguy vì chứng nghẽn tim mạch, và có thể chết bất thình lình bất cứ lúc nào, cho nên giải phẩu sớm chừng nào tốt cho tôi chừng nấy. Nếu tôi khám phá được sớm hơn, lúc các mạch máu tim tôi chỉ bị nghẽn độ 30%- 40% thôi thì tôi không phải giải phẩu tim, làm bypass mà chỉ cần thông tim mạch bằng phương pháp nội soi, đơn giản, an toàn và nhanh chóng hơn việc giải phẩu nhiều.

10 giờ sáng ngày thứ năm, tôi vào bệnh viện để làm thủ tục “tiền giải phẩu”, thời gian mất khoảng 3 giờ thì xong, thủ tục gồm có: điền form, thử máu, chụp hình tim phổi, đo nhịp tim mạch, cố vấn tâm lý…., xong xuôi những thủ tục nầy thì về nhà và chuẩn bị cho sáng ngày hôm sau vào mổ, trong ngày hôm nay, tôi phải tắm rửa cẩn thận, sạch sẽ từ đầu tới chân, xong phải lau lại toàn thân bằng những tấm giấy khử trùng của Bệnh Viện cho, còn một điều nữa là từ tối nay trở đi tôi không được ăn, hay uống thứ gì , kể cả nước, để tránh những trở ngại cho việc gây mê giải phẩu ngày hôm sau.

10 giờ sáng hôm sau, thứ sáu, tôi lại vào nhà thương Monash Hospital, lại thêm một vài thủ tục, giấy tờ, rồi tới chuyện quan trọng là chuyện “làm lông”, nó cũng giống như là chuyện người ta làm lông heo vậy! chuyện nầy do một bà nữ y tá khoảng 50 tuổi phụ trách, thành thạo, chuyên môn, nên chỉ thoáng một cái là tôi đã được cạo sạch sẽ, gần như mọi chỗ: tay, chân, ngực, bụng….., rồi tới màn tắm, dĩ nhiên là phải tắm rửa thật cẩn thận, từ đầu tới chân, và lần đầu tiên tôi tắm xong thì lau mình bằng 4 cái khăn lau, mỗi cái khăn lau một phần cơ thể, kế đó là phải dùng khăn khử trùng để thoa nước khử trùng lên khắp cơ thể, đòi hỏi lớn nhất của việc chuẩn bị giải phẩu là than thể phải sạch sẽ , vô trung, cái đáng sợ nhất của việc giải phẩu là bị nhiễm trùng khi, hoặc sau khi giải phẩu.

Bây giờ thì có thể nói là tôi đã chuẩn bị xong mọi thứ để lên bàn mổ! Bác Sĩ gây mê đã tới, tôi được chuyển vào phòng mổ, thuốc gây mê thật công hiệu, chỉ một thoáng, tôi đã không còn hay biết gì nữa! Tôi tỉnh dậy khoảng 7 tiếng đồng hồ sau, khi có người lay tôi dậy, tôi nghe tiếng nói, tôi nghe câu hỏi có biết mình là ai, đang ở đâu, tôi gật đầu, có người cầm tay tôi bảo tôi cử động, tôi cử động được ngón tay, dù chỉ là một chút, có người cầm ngón chân tôi, bảo tôi cử động, tôi cử động được ngón chân, dù chỉ là một chút, tôi nghe tiếng Bác Sĩ nói “Well done Mr Thai”, tôi gật đầu rồi lại ngủ thiếp đi.

Tôi lại được lay tỉnh dậy và được báo cho biết là có người nhà tôi thăm, tôi mở mắt ra, rất khó và rất mờ, nhưng tôi thấy vợ và con tôi, tôi cử động ngón tay, tôi muốn họ tới gần tôi hơn, họ đã nắm ngón tay tôi, tôi cố nói nhưng không nói được, tôi chỉ thốt được một vài âm thanh thều thào cho họ yên tâm: không mệt! không đau! rồi tôi lại ngủ thiếp đi cho đến khi có những thân nhân khác đến thăm, có nhiều thân nhân đến thăm tôi, nhưng mỗi lượt chỉ được thăm 2 người, thời gian thăm chỉ 5, 10 phút.

Tôi đã trải qua một cuộc giải phẩu lớn, mất nhiều công sức thời gian, cho nên tôi đã phải nằm ở phòng hồi sinh tới 4 ngày, thời gian ở phòng hồi sinh, tôi luôn được một y tá trực bên cạnh suốt 24/24 không rời, kể cả ban đêm, lúc nào thức giấc tôi cũng thấy cô y tá ngồi bên cạnh, họ phải kiểm soát tất cả những máy móc đo tim mạch, áp suất, hơi thở, oxygien, tiêm thuốc…., sáng ra y tá còn đánh răng, rửa miệng cho tôi, còn lau mình, vệ sinh… nghiã là y tá làm tất cả mọi công việc gọi là chăm sóc cho tôi cả ngày lẫn đêm, thật là chu đáo, thật là tận tâm, thật rất cám ơn, cám ơn y tá, cám ơn các Bác Sĩ.

Ban ngày dù chưa cử động tay chân được, y tá, phải 2 người y tá nam, vẫn dìu tôi xuống giường, để tôi ngồi trên ghế và không cho tôi ngủ, vì nếu ban ngày mà ngủ thì ban đêm tôi sẽ mất ngủ, và ban đêm mà mất ngủ thì có hại cho sức khỏe, có hại cho sự phục hồi, giấc ngủ ban đêm là giấc ngủ tự nhiên, giấc ngủ sinh học, có lợi cho sức khoẻ. Vì vết mổ ở ngực, cắt rời xương ức ra rồi lại nối lại, tôi phải ngủ ngồi suốt cả đêm, tôi không được ngủ nằm bình thường vì nước của vết mổ ở ngực có thể chảy vào phổi, tôi còn phải tập ho thường xuyên, mỗi giờ, để tống những chất đàm nhớt trong cổ họng ra ngoài!

Cuối ngày thứ tư, tôi được ra phòng ngoài, thông thường người ta được chuyển ra phòng ngoài sớm hơn, một hoặc hai ngày sau khi mổ, ở đây tôi được thân nhân thăm viếng dễ dàng hơn và có thể ở lại lâu hơn, tôi được y tá tập đi lại, tập đi tiêu tiểu một mình, nhưng tôi ngồi dậy còn nhiều khó khăn, tôi có thể kêu y tá bằng một cái nút bấm bên mình, nếu cần sự giúp đỡ, nhưng tôi cố gắng tự xoay sở lấy chớ không kêu y tá, thường thì nửa đêm tôi phải bấm nút kêu y tá xin thêm thuốc giảm đau.

Điều khổ sở nhất ở phòng ngoài nầy có lẽ là chuyện y tá lấy máu, mà họ cứ lấy máu hoài để thử nghiệm và theo dõi bệnh trạng, nếu gặp y tá giỏi thì đỡ, nếu gặp y tá dở, họ hết ghim kim chỗ nầy lại ghim kim chỗ khác mà không lấy được máu, kết qủa là cả hai cánh tay tôi đều bị trầy xướt, sưng bầm vì chuyện y tá ghim kim lấy mẫu máu! Thức ăn sáng trưa chiều mình có quyền tự chọn thoải mái, thức ăn ngon , vệ sinh, nhưng mà thú thật là tôi lại không nuốt nổi, vì nó không hợp khẩu vị nước mắm từ thuở nhỏ, bao nhiêu năm...

Lẽ ra thì tôi được về nhà sáng thứ sáu, tức là đúng 1 tuần lễ sau ngày tôi giải phẩu, nhưng mà sau khi tháo dây truyền nước biển ra, tim tôi bỗng đập liên hồi, đến 160 nhịp/ phút trong khi nhịp tim đập bình thường trong một phút chỉ là 70, tôi rất mệt, thở không nổi, y tá gọi Bác Sĩ đến, tôi được truyền nước biển lại, Bác Sĩ cho tiêm thuốc vào nước biển, đồng thời cho tôi uống mấy viên thuốc Potassium, tôi có hỏi Bác Sĩ tại sao tôi bị như vậy, Bác sĩ nói đây là biến chứng tim mạch vẫn hay thường xảy ra cho những ca giải phẩu tim, nhất là ca giải phẩu lớn như tôi, tôi hỏi vậy khi về nhà tôi có bị như vậy nữa không, Bác Sĩ nói là có thể, tôi hỏi trong trường hợp đó tôi phải làm sao, Bác Sĩ nói gọi 000 để vào lại bệnh viện, với cái thẻ lý lịch cá nhân Bệnh Viện sẽ phát cho tôi luôn mang theo.

Mấy ngày sau khi về nhà, đi khám bệnh ở Bác Sĩ gia đình tôi mới được biết là tim tôi đập quá nhanh là do hậu qủa mất máu nhiều trong cuộc đại giải phẩu của tôi, dù mất máu nhiều trong quá trình giải phẩu cũng như trị liệu ở nhà thương, tôi chỉ được truyền dịch nước biển chớ không được truyền máu, mà dịch nước biển nào cũng không thay thế hoàn toàn máu, vì vẫn có những chất chỉ có máu mới có, còn nước biển thì không, thí dụ như 3 chất chánh của máu là hồng cầu, tiểu cầu, bạch cầu đều không có trong nước biển, và cả chất muối potassium có nhiệm vụ chính yếu là làm tim không đập liên hồi cũng cần được bổ sung cho đến khi cơ thể tôi tự sản xuất đủ lượng potassium cần thiết, cho nên nếu thử máu để biết lượng potassium trong máu, rồi uống potassium để bổ xung thì tôi sẽ không bị chứng tim đập liên hồi và tôi không cần vào bệnh viện.

Cũng do thử máu mà tôi được biết là hiện giờ tôi đang thiếu hột máu đỏ hồng cầu là loại tế bào máu có chức năng chính yếu là hô hấp, chuyên chở hemoglobin, qua đó đưa O₂ từ phổi đến các mô. Enzyme carbonic anhydrase trong hồng cầu làm tăng hàng nghìn lần vận tốc của phản ứng giữa CO₂ và H₂O tạo ra H₂CO₃. Nhờ đó, nước trong huyết tương vận chuyển CO₂ dưới dạng ion bicarbonat (HCO₃^—) từ các mô trở lại phổi để CO₂ được tái tạo và thải ra dưới thể khí. Ở nhiều động vật bậc thấp, hemoglobin hòa trong dòng huyết tương.

Với tổ chức của cơ thể người, hemoglobin cần phải được chứa trong hồng cầu, vì nếu ở dạng tự do, nó sẽ thấm dần qua các mao mạch và bị thất thoát qua nước tiểu. Là một protein, hemoglobin còn có chức năng đệm kiềm-toan, đây cũng là một chức năng quan trọng của hồng cầu. Hồng cầu được tạo ra từ các tế bào máu gốc trong tủy xương, và một số xương quan trọng trong đó có xương ức mà lần giải phẩu nầy xương ức của tôi đã bị tổn thương nghiêm trọng, cộng thêm việc mất máu nhiều do việc cắt các tĩnh mạch tay, chân, cho nên tôi cần được bổ xung lượng Hồng cầu bằng những thức ăn có khả năng giúp tủy xương tạo ra hồng cầu như thịt bò.

Kết qủa thử máu cho biết là 2 chất tiểu cầu và bạch cầu của tôi có chỉ số bình thường, cả hai chỉ số nầy đều quan trọng, nếu chỉ số bạch cầu tăng kèm theo nhiệt độ tăng, có thể là tôi đã bị nhiễm trung, cần phải được xem xét và điều trị, trái lại nếu chỉ số tiểu cầu của tôi giảm thì vết thương của tôi sẽ lâu lành. Khi bị thương, ở đây là các vết cắt mổ, giải phẩu, một vết mổ dài và sâu ở ngực, một vết mổ dài ở cánh tay trái, một vết mổ dài ở ống chân phải, tiểu cầu vỡ ra và giải phóng enzim; Enzim biến chất sinh tơ máu thành tơ máu, tơ máu ôm giữ các tế bào máu thành một khối máu đông để chống mất máu, bịt kín vết thương. Chi tiết hơn, cùng với tế bào nôi mạch, Tiểu cầu phóng thích chất PDGF (platelet-derived growth factor) làm gia tăng việc thành lập tế bào sợi và tế bào cơ trơn mạch máu để giúp sửa chữa thành mạch máu bị tổn thương. Khi việc sửa chữa này hoàn tất, Tiểu Cầu phóng thích chất kallikrein làm tan cục máu đông để máu lưu thông trở lại, nghiã là vai trò của tiểu cầu rất lớn trong việc làm lành vết thương.

Trong khi nằm bệnh viện, qua bài giảng của một Bác Sĩ tim mạch cho các sinh viên Y Khoa thực tập, tôi còn học được một điều quan trọng về huyết áp là dù chỉ số huyết áp của tôi có lúc là 160/ 90 thì cũng không sao, cái khoảng cách biệt chỉ số thu tâm và trương tâm 160/ 90 = 70 là chỉ số rất tốt, chỉ số nầy lớn chứng tỏ tim làm việc tốt, tim đập mạnh, nó tốt hơn nhiều so với chỉ số 140/ 90= 50, nó càng tốt hơn là chỉ số 130/90 = 40, hoặc 120/90= 30, nếu áp huyết đo 130/ 80= 50 thì có thể coi là OK, hay 130/75 = 55 thì rất tốt, nghiã là chỉ số sai biệt trên 50 thì mới chứng tỏ tim hoạt động tốt.

Tôi đã về nhà, tôi đang nghỉ ngơi và tôi chờ đợi cơ thể bình phục, bệnh viện cho biết là tôi phải cần thời gian từ 3 – 6 tháng mới bình phục được, sau 6 tháng tôi mới có thể lái xe, trước mắt tôi không được mang xách vật gì nặng hơn 5 kg, và đi đứng thì tôi phải thật là thận trọng, tôi không được để bị té ngã gây thương tích. Tay tôi vẫn còn đau, cánh tay vẫn còn tê, cả bàn tay vẫn còn nhức, chân tôi thì còn nặng hơn, sưng hơn, đau hơn vì những máu bầm vẫn còn đọng lại bên trong không tan chảy đi đâu được, và vì tĩnh mạch chánh ở chân bị cắt một khoảng dài hơn 1 gang tay cho nên máu từ chân không có đường trở về tim, điều nầy rất phiền phức, trở ngại cho bộ máy tuần hoàn máu, tôi phải chờ đợi sự điều chỉnh chậm chạp của cơ thể, những mạch máu phụ sẽ phải phình to ra để đảm nhận công việc của những mạch máu chan1h đã bị cắt mất, phải mất một thời gian nữa.

Cả hai mạch máu tay và chân của tôi được cắt ra đều là tĩnh mạch, nhưng khi gắn vào tim nó sẽ trở thành những động mạch, phải là mạch máu của chính mình mới thay cho chính mình được, mạch máu của người khác khi thay vào cơ thể sẽ có khuynh hướng đào thải, cho nên những những người được cấy ghép bộ phận của người khác thì rất là rắc rối, phiền phức, họ phải thường xuyên dùng thuốc chống đào thải, mà dùng thuốc nầy thì lại gặp nhiều rắc rối phiền phức khác!

Còn điều quan trọng nầy nữa là khi dùng bộ phận cơ thể người khác lắp ghép vào bộ phận cơ thể mình, thì ngoài phần vật chất nó còn phần tâm linh nữa, một người mang một cơ phận của người khác, bất kể là cơ phận nào, tim, gan, thận, phổi…, nó cũng có thể mang theo cả tâm linh của nguời khác, cụ thể là mang cả tâm tính của người khác, tình cảm của người khác, tâm hồn của người khác…, hậu qủa có khi nghiêm trọng là sau khi giải phẩu thay cơ phận, người nầy bỗng biến thành người khác, hoặc là có sự hiện diện của một người khác trong cơ thể của người giải phẩu ghép cơ phận khác!

Ai cũng biết nhiệm vụ của tĩnh mạch và động mạch khác nhau, động mạch thì đưa máu từ  tim ra ngoai các cơ quan bộ phận, còn tĩnh mạch thì ngược lại, tĩnh mạch đưa máu từ cơ thể trở về tim, cái nầy thì ai cũng biết, nhưng mà có điều nhiều người không biết là để làm hai nhiệm vụ khác nhau, hai mạch máu nầy có cấu tạo mô cơ khác nhau, cho nên khi dùng tĩnh mạch tay, hay tĩnh mạch chân để làm thành những động mạch tim, thì người ta phải xoay chiều của tĩnh mạch mới biến nó thành động mạch được.

Bây giờ đã là tuần lễ thứ 3 kể từ ngày tôi giải phẩu, dĩ nhiên là tôi vẫn chưa khoẻ hẵn, vẫn chưa có thể tắm rửa bình thường, chưa đi đứng được tự nhiên, nhưng chắc chắn là tôi sẽ bình phục, tôi sẽ tái khám ở bệnh viện Monash Hospital vào tuần tới, và tháng sau tôi sẽ tham gia khoá học phục hồi sức khỏe của người giải phẩu tim trong vòng 6 tuần lễ, mỗi tuần một buổi, gồm 1 giờ lý thuyết, 1 giớ thực hành, với lệ phí cho khoá học là 50 dollars. Kinh nghiệm của những người đã trải qua giải phẩu tim mạch, sau khi phục hồi thì sức khoẻ của họ rất tốt, hy vọng là tôi cũng sẽ được như vậy, tôi cũng sẽ được khoẻ khoắn mạnh lành sau một thời gian nữa.

Mục đích bài viết nầy là để giúp các bạn gần xa, thân sơ… có được những kinh nghiệm quan trọng cho sức khỏe của mình, nhất là những bạn già, những người lớn tuổi, những người nặng cân, và nhất là những người ít vận động… Nếu bạn là một trong số những người nầy, cộng thêm việc bạn đi bộ thôi mà cũng cảm thấy mệt, hay là bạn lên cầu thang mà thấy mệt, thì bạn nên xin đi khám Bác Sĩ chuyên khoa về tim mạch.

Nếu cholesterol của bạn cao, áp huyết của bạn cũng cao thì bạn càng nên cảnh giác, nếu bạn khám phá sớm bệnh tim mạch thì việc chữa trị của bạn sẽ càng dễ dàng hơn, nhanh chóng hơn, ít đau đớn hơn, an toàn hơn…. May mắn nhất là những bạn có quốc tịch Úc, nếu bạn có bị bệnh, kể cả khi phải giải phẩu tim, bạn cũng không có mất tiền, không có tốn kém gì cả, nhưng tốt nhất là cầu mong bạn luôn được mạnh lành, cầu mong bạn không bị bệnh tim mạch, không phải nằm nhà thương, không phải giải phẩu tim, dù cuộc giải phẩu có hoàn hảo thế nào, có tốt đẹp ra sao, bạn cũng sẽ phải trải qua những sự đau đớn, những giai đoạn khó khăn, những điều khổ sở!

Thái Nam Trân