Nhậu nhẹt: Căn bệnh nan y của xã hội Việt Nam

Rượu bia dùng trong các bữa ăn hay buổi tiệc là một nét văn hóa ẩm thực của nhiều nước. Nếu chỉ uống một lượng vừa đủ sẽ giúp bữa ăn ngon miệng hơn, kích thích tiêu hóa tốt hơn.

Nhưng nhậu thì khác! Nhậu ở xứ ta có thể thấy ở mọi lúc mọi nơi và uống là chính, ăn chỉ là phụ. “Lai rai” thì còn chấp nhận được chứ nhậu “tới bến” đến say xỉn, mất tự chủ thì quả là tệ nạn.

Không phải tự nhiên các nước đạo Hồi cấm tiệt rượu bia. Chẳng phải vô lý khi một số nước đánh thuế “khủng” vào các loại thức uống chứa cồn. Tôi làm nghề du lịch, có dịp đi khắp đất nước, đến nhiều quốc gia, chẳng thấy ở đâu nhậu nhiều như ở nước ta. Cả nam lẫn nữ, mọi độ tuổi, mọi thành phần đều nhậu. Có người còn nghĩ nhậu là sành điệu, nhậu càng nhiều càng bản lĩnh, tửu lượng ngày càng cao càng được nể phục! Nhậu trở thành “bản sắc văn hóa” (hay tệ nạn - có người gọi là quốc nạn). Số liệu từ các nhà máy rượu bia cho biết bình quân mỗi người Việt Nam uống 15,8 lít bia và 3,9 lít rượu/năm. Nhưng còn rượu lậu, bia chui? Số lượng bia rượu đã được uống chắc chắn còn lớn hơn nhiều. Ở các nước khác chỉ cóquán rượu còn ở nước ta có cả phố nhậu, làng nhậu nằm đan xen với các khu phố văn hóa, trong các phường, xã văn hóa!

Vừa rồi đi Hà Giang, ghé chợ Đồng Văn, Mèo Vạc, Hoàng Su Phì, thấy bà con dân tộc uống rượu mà phát hoảng! Rượu uống bằng tô, uống chay, từng “can” 20 lít. Cả đàn ông, đàn bà và thiếu niên, uống say rồi nằm la liệt. Hèn gì thể trạng người miền núi ngày càng quắt lại? Từ mười năm trước, tôi đã từng bàng hoàng khi thấy một bé trai hai tuổi, ở truồng, uống rượu như nước ở bản Tả Phìn - Sapa. Vừa rồi có một đoàn du khách đi xe lửa ra Nha Trang, đoàn chỉ có hơn 20 người mà nốc sạch 15 thùng bia. Đi với bà con nông dân thì họ mang theo mấy can rượu, lên xe là “uống tới bến”. Đến cả thầy giáo, bác sĩ, công an, cán bộ Đoàn, cán bộ Đảng... cũng không hề kém cạnh.

Nhậu, từ sáng tới trưa, từ chiều tới tối, từ chạng vạng đến khuya, kéo theo vô vàn hệ lụy. Không chỉ là “rượu vào lời ra” mà còn tăng độ liều mạng trong mọi hành động, trong giao thông cho đến quan hệ đồng loại và cả đạo đức xã hội.

Có lần, tôi hỏi thăm vài... bợm nhậu: “Sao nhậu dữ vậy?”. “Buồn quá!”. “Thế nhậu có bớt buồn không?”. “Lúc nhậu thì quên”. “Còn sau đó?”. “Càng buồn hơn!”. Vậy thì nhậu làm gì hả Trời? Tháng trước về miền Tây, gặp một em học trò cũ bị chồng nhậu xỉn đánh bầm mặt, vừa khóc vừa kể khổ. Tôi hỏi: “Sao em biết nó nhậu nhiều mà còn lấy?”. “Thầy thử tìm giùm em một thanh niên ở xã này, có ai không nhậu?”. Tôi chỉ biết lặng im.

Đưa du khách nước ngoài qua các phố nhậu, họ chỉ lắc đầu. Chẳng biết là họ thán phục hay ngao ngán? Có mấy người đã đến Việt Nam nhiều lần còn hiểu nhầm rằng “Nhà nước Việt Nam khuyến khích (hoặc ngấm ngầm cổ xúy) người dân uống rượu, bởi chẳng nước nào được uống rượu thoải mái như ở đây??? Nhậu cũng thể hiện sự bế tắc, mất niềm tin vào thực tại và tương lai.

Nhiều người lý giải: “Nhậu là để ngoại giao, để làm ăn, để ký hợp đồng... Không nhậu không được!”. 

Nhưng đó cũng có thể là sự ngụy biện.

Nhậu là con đường ngắn nhất dẫn đến tội ác! Không thể cấm nhậu nhưng có thể hạn chế bằng đánh thuế mạnh vào bia rượu như ở Singapore. Ở đảo quốc sư tử, giá một lon bia bán ngoài đường là 4 đô la Mỹ, còn trong khách sạn 3 sao là 15 đô la Mỹ và không phải chỗ nào cũng có. Giá rượu lại càng đắt và khó mua hơn. Nên cấm bán - uống rượu trong giờ hành chính và phạt thật nặng những kẻ vi phạm, người say xỉn. Và cán bộ, đảng viên lại càng phải nêu gương.

Số tiền mua bia rượu và số tiền phải bỏ ra để khắc phục hậu quả của nhậu (từ bệnh tật đến tai họa, tai nạn...) chắc chắn không nhỏ. Thời gian nhậu nếu dành để học hành, nghỉ ngơi, chơi thể thao, tập thể dục, quan tâm người thân thì chắc hẳn xã hội sẽ bớt nhiễu nhương hỗn loạn. Nghiêm trọng hơn, nhậu không chỉ “đầu độc cả một thế hệ” mà còn làm suy yếu cả một dân tộc.

NGUYỄN VĂN MỸ (THỜI BÁO KINH TẾ SÀI GÒN)