Gã Khờ
CỤM
TỪ NGHẸN NGÀO
Tôi
đã từng uất nghẹn khi bắt gặp trong văn kiện, trong sách giáo khoa, thậm
chí trong khẩu hiệu, cụm từ: "giáo dục lòng căm thù".
Nghe
qua, tưởng như đó là một mệnh lệnh mang tính "cách mạng", như một
thứ ngọn lửa để khích lệ chiến đấu. Nhưng càng nghiền ngẫm, càng thấy đau:
căm thù vốn là phi giáo dục. Giáo dục là gieo hạt, là nuôi dưỡng, là khai
mở nhân tính.
Lòng
căm thù chỉ làm chai sạn tâm hồn, làm con người thu hẹp vào hố sâu chia rẽ.
Đất
nước ta từng trải qua hàng ngàn năm chống ngoại xâm. Nhưng chưa bao giờ tổ
tiên dạy con cháu "căm thù". Nguyễn Trãi trong Bình Ngô đại cáo từng
viết:
"Đem
đại nghĩa để thắng hung tàn,
Lấy
chí nhân để thay cường bạo."
Sau
chiến thắng, cha ông còn cấp thuyền, ngựa, lương thực cho quân giặc về nước.
Đó
là minh triết của kẻ chiến thắng: chiến đấu để giành độc lập, nhưng không
gieo thêm hận thù. Vậy mà, thời hậu chiến, chúng ta lại biến "căm
thù" thành một nội dung giáo dục. Ấy là một trượt dài – và cần phải
nhìn thẳng.
TRUYỀN
THỐNG NHÂN BẢN CỦA DÂN TỘC
Không
phải ngẫu nhiên mà sử Việt luôn toát lên tinh thần khoan hòa sau chiến tranh.
–
Thời Trần, sau khi đánh tan Nguyên Mông, thay vì tận diệt, triều đình mở hội
nghị Diên Hồng, lo chuyện phục hồi đất nước, và còn cấp ngựa, lương thực
cho tàn quân rút về.
–
Nguyễn Trãi soạn văn kiện để tuyên bố với thiên hạ rằng người Việt "lấy
nhân nghĩa làm gốc", không lấy hận thù làm kim chỉ nam.
–
Nguyễn Huệ sau khi đại phá quân Thanh ở Đống Đa, không đem xác thù ra phơi
thây, mà cho chôn cất tử tế, rồi gửi biểu cầu hòa.
Từ
cổ chí kim, dân tộc này đánh giặc không phải để nuôi căm thù, mà để giành lại
sự sống cho mình. Đánh giặc xong, việc cấp thiết nhất là hàn gắn vết
thương, chứ không phải đời sự hận hằn.
Ấy
vậy, truyền thống nhân bản ấy đã bị bóp méo trong một giai đoạn.
KHI
GIÁO DỤC TRƯỢT KHỎI BẢN CHẤT
Sau
1975, trong khí thế toàn thắng, đất nước thống nhất, những tưởng giáo dục sẽ
lấy yêu nước, yêu người, khoan dung, sáng tạo làm gốc. Nhưng không, một
đường ray khác đã được dựng nên: giáo dục lòng căm thù giai cấp, căm thù
"kẻ thù dân tộc".
Trong
sách giáo khoa, học sinh phải thuộc lòng những bài văn, bài thơ gieo mầm thù
hận.
Trong
trường học, nhiều phong trào, khẩu hiệu vang lên với âm hưởng: "Nhớ ơn căm
thù...",
"Đời
đời căm thù đế quốc...".
Câu
hỏi đặt ra: lòng căm thù có nuôi dưỡng nhân cách không?
Không.
Nó chỉ nuôi dưỡng sự đối lập và nghi kỵ. Thay vì giúp thế hệ trẻ hiểu quá khứ,
để trân trọng hòa bình, nó lại biến quá khứ thành vết thương chưa khép.
Ở
mức chính sách, "căm thù" còn được sử dụng như một thứ công cụ chính
trị – để duy trì kỷ luật tư tưởng, để buộc người trẻ phải đi theo một
"đường thẳng" có sẵn. Nhưng giáo dục mà thành công cụ, thì đã
mất đi bản chất.
HỆ
LỤY XÃ HỘI
Hãy
nhìn những hệ quả:
–
Chia cắt tâm thức dân tộc: "căm thù" khiến thế hệ trẻ nhìn đồng bào
miền Nam, kiều bào hải ngoại bằng ánh mắt nghi kỵ. Thay vì hòa hợp, lại
đào sâu hố ngăn cách.
–
Nghi kỵ lẫn nhau: hận thù giai cấp khiến xã hội thiếu niềm tin. Người ta dè
chừng nhau theo "lý lịch", thay vì đánh giá bằng năng lực.
–
Kìm hãm sáng tạo: căm thù nuôi dưỡng sự tiêu cực, không giúp con người cởi mở.
Trong khi sáng tạo cần khoan dung, cần thấu hiểu.
–
Làm nghèo đi tình người: khi "căm thù" trở thành giáo điều, thì lòng
nhân ái, sự bao dung – vốn là phẩm chất cốt lõi của người Việt – bị lu mờ.
Nói
một cách cay đắng: chúng ta đã trồng căm thù, và gặt cô đơn, chia rẽ, hoang
mang.
SO
SÁNH QUỐC TẾ – BÀI HỌC CẦN NHÌN
Thế
giới không thiếu những dân tộc từng trải qua chiến tranh. Nhưng cách họ giáo
dục thế hệ trẻ sau chiến tranh khác ta rất nhiều.
–
Đức sau Thế chiến II: không dạy học sinh "căm thù" ai cả. Họ đưa trẻ
em đến trại Auschwitz để hiểu bi kịch chiến tranh, để từ đó nuôi dưỡng
tinh thần hòa bình, nhân bản, trách nhiệm. Họ nói: "Không bao giờ
nữa" – chứ không gieo hận thù.
–
Nhật Bản: sau Hiroshima, Nagasaki, trẻ em được dạy về hậu quả của bom nguyên
tử, về giá trị hòa bình, chứ không phải "căm thù nước Mỹ". Kết
quả là Nhật trở thành quốc gia sáng tạo, vươn lên bằng tri thức, chứ không
bị nhấn chìm trong oán hận.
Nếu
Đức và Nhật gieo căm thù, liệu họ có thể hòa giải, có thể trở thành cường quốc
kinh tế, có thể là bạn với cả thế giới?
Ai
phải chịu trách nhiệm về sự trượt dài ấy?
–
Nhà hoạch định chính sách: đã chọn cách dễ nhất để duy trì sự trung thành –
gieo hận thù, thay vì nuôi dưỡng trí tuệ.
–
Người làm giáo dục: không dám phản biện, buộc phải "soạn bài giảng căm
thù" như một bổn phận.
–
Xã hội: thụ động chấp nhận, coi đó là lẽ thường.
Nguyên
nhân sâu xa chính là tư duy chính trị hóa giáo dục. Khi giáo dục bị biến thành
côngcụ chính trị, thì mục tiêu "trồng người" bị lấn át bởi mục tiêu
"củng cố chế độ".
ĐIỀU
CẦN SỬA SAI
Đã
đến lúc cần dũng cảm sửa sai.
–
Xóa bỏ khái niệm "giáo dục lòng căm thù" khỏi mọi văn bản, sách giáo
khoa.
–
Thay thế bằng "giáo dục lòng nhân ái, khoan dung, yêu nước, yêu hòa
bình".
–
Học theo Đức, Nhật: dạy trẻ em nhìn thẳng vào bi kịch chiến tranh để rút ra bài
học nhân bản, chứ không để nuôi hận thù.
–
Trả giáo dục về đúng bản chất: dạy trẻ làm người tử tế, có trách nhiệm, biết
tôn trọng sự khác biệt.
Quan
trọng hơn: cần một sự thành thật trong chính sách. Đừng dùng giáo dục để duy
trì hận thù. Hãy dùng giáo dục để tạo nên những thế hệ công dân biết xây
dựng.
VÌ
TƯƠNG LAI CON EM CHÚNG TA
Một
dân tộc không thể mãi sống trong bóng tối của căm thù. Thế hệ cha ông đã trả
giá bằng máu để đất nước được độc lập. Thế hệ hôm nay phải có trách nhiệm
trả lại cho con trẻ một nền giáo dục nhân bản – chứ không phải giáo dục
căm thù.
Nếu
không, chúng ta sẽ tạo ra những con người mang nặng quá khứ nhưng hụt hẫng
với tương lai.
Giáo
dục là gieo trồng. Xin hãy trả lại cho giáo dục Việt Nam hạt giống yêu thương,
nhân ái, sáng tạo và trách nhiệm. Đó mới là con đường để dân tộc đi xa.
Đã
đến lúc phải thẳng thắn nói ra: "Giáo dục lòng căm thù" là một sai
lầm. Và sai lầm ấy cần được sửa ngay – để chúng ta có thể ngẩng cao đầu
trước thế hệ mai sau.
TA BẢY MƯƠI
THƠ GỬI BẠN BÈ
Thắp cây nến mừng một năm Ta sống
Ta có bảy mươi ngọn nến hồng
Bảy mươi lưỡi lửa như tên nhọn
Ta bước trên đời một bãi chông
......
Bảy mươi Ta sắp thành Sư Cụ
Tóc rụng! thiên thu gọi tới dần
Thiền Sư ăn mặn không kinh kệ
Đánh một hồi chuông tạ thế gian !
......
Tuổi thơ Ta có vài tên bạn
Xà lỏn, chân trần bắt dế trưa
Dễ thương là mấy thằng... ông nội
Gặp gỡ, vui như thuở tắm truồng
......
Những thằng sống sót sau bình lửa
Đốt tuổi hoa niên tặng chiến trường
Ôm yên gối trống chưa thành mộng
Bồ đào Ta uốngkhóc Quê Hương
.......
Bảy mươi Ta thấm đòn nhân thế
Những đứa Juda gạ bán Thầy
Mão gai Ta đội, đòn Ta chịu
Trả giá cho lòng Ta thẳng ngay
.......
Bảy mươi Ta thấu đời dâu biển
Thế sự vui như một vở tuồng
Anh hùng mạt lộ anh hùng tận
Ngựa chiến già nua nhớ gió Nam.
Virginia 19-10-2023 t t t
Trong một cuộc phỏng vấn với Bernie Marcus, người sáng lập Home Depot đã
được hỏi." Tại sao ông lại bỏ phiếu cho Trump? Ông ta chỉ cộc cằn và thô
lỗ. Ông ta không có phong thái làm Tổng Thống. Tôi thực sự không hiểu nổi.
"
Bernie cười và đáp: Chà, ông biết đấy, tôi đã nghĩ về Tướng Patton. Ông
ta sử dụng ngôn ngữ thô thiển, cách thức xử lý của ông ta không được lòng phụ
nữ và ngôn ngữ của ông ta chắc chắn làm phật lòng rất nhiều tín đồ Cơ đốc giáo.
Nhưng chúng ta cần ông ấy để chiến thắng trong một cuộc chiến. Trump là
Tướng Patton của chúng ta và chúng ta đang ở trong một cuộc chiến mà chúng ta
phải chiến thắng.
Ngày trước tôi đã tin và giờ tôi càng tin mạnh mẽ hơn những trận chiến
của chúng ta, chúng ta cần chống lại đám quyền lực và dối trá.
Và trong một cuộc chiến giữa thiện và ác, chúng ta sẽ thấy những con quỷ
bị hạ gục và những chiếc mặt nạ được tháo ra. Các thế lực tà ác thậm chí không
giả mạo là dân thường nữa.
Tôi đang quỳ gối cầu nguyện vì con cháu;
Hàng ngày, tôi cầu nguyện cho đất nước thân yêu của mình, cho những di
sản đáng trân trọng của tôi và còn nhiều hơn thế nữa.
Hỡi tất cả những nhà hùng biện tốt bụng, có tài ăn nói, đã đến lúc thức
tỉnh và chào đón Tướng Patton của chúng ta."
........... Hết..........
Tâm An dịch từ FB một người Mỹ dưới đây:
https://www.facebook.com/100049.../posts/186536692989817/...
No comments:
Post a Comment