Buông bỏ

“Buông bỏ” là đề tài rất bình dân, gần gũi, cụ thể, dễ hiểu, dễ biết …., đối với nhiều người, tâm lý thông thường của con ngườ là tìm kiếm, nắm bắt, chiếm hữu, giữ gìn…, tâm lý thông thường nầy không có gì xấu, trái lại, nó còn là thứ tâm lý tích cực, động lực thúc đẩy những tiến bộ, tiến hoá, văn minh, phát triễn… của con người, xã hội, quốc gia… “Buông bỏ” là tư tưởng, thái độ, hành động, quan niệm mang tính tiêu cực, do ảnh hưởng của văn hoá cổ truyền Đông phương, từ kinh sách của các tôn giáo Phật Lão Trang.

Phật giáo cho rằng “đời là bể khổ”, Lão Trang cho rằng đời là ảo mộng, đời không phải thực, không lâu bền, đời phù du, cho nên một người chịu ảnh hưởng của các tôn giáo Phật Lão Trang có quan điểm là muốn tránh những chuyện phiền não, những nỗi khổ đau, thì con người phải biết buông bỏ, không ham mê những thứ vật chất của trần gian, nơi chốn mà các đạo giáo Phật Lão Trang đều coi là cõi tạm, hư vô, hồng trần. Nhưng  “buông bỏ” không phải là công việc đơn giản, “buông bỏ” không phải là việc làm dễ dàng, muốn buông bỏ phải có và phải cần những điều kiện rất khó khăn, vô cùng khó khăn.

Muốn buông bỏ thì phải “ giác ngộ”, muốn buông bỏ thì phải “minh triết”, có giác ngộ thì mới biết buông bỏ cái gì, mới biết là không buông bỏ cái gì, có minh triết thì mới biết buông bỏ ra sao, buông bỏ thế nào, có giác ngộ thì mới biết là buông bỏ lúc nào, có minh triết mới biết nguyên nhân, mục đích, lý do, lợi ích….của sự buông bỏ, phải có lợi ích gì, lợi ích ra sao… mới phải buông bỏ.

Trước nhứt là buông bỏ sự u minh, đó là đối tượng ưu tiên hàng đầu của bài học “buông bỏ”, vì còn u minh thì không buông bỏ được cái gì hết, phải phá bỏ bức màng u minh thì mới có được chiếc chìa khóa “minh triết” để quyết định buông bỏ. Không nên coi nhẹ, chớ nên coi thường bức màng u minh, và nên gọi là bức tường u minh, bởi vì u minh là vật cản cao, dày bền chắc hơn bất cứ bức tường nào, nó đã che chắn tâm trí con người từ thuở khai thiên cho đến bây giờ, và nó sẽ còn tiếp tục che chắn tâm trí nhân loại, hiện tại, tương lai.

Bức tường u minh mang nhiều tên gọi khác nhau, nhiều hình dạng khác nhau, nhiều hình thù khác nhau, nó thường hiện thân là những thành kiến cổ hủ, những định kiến sai lầm, nhưng mà nó đã ăn sâu, mọc gốc, mọc rễ trong đầu óc con người, xã hội, quốc gia, có khi là đã qúa lâu, có khi là đã hàng triệu năm, có khi nó là những tín ngưỡng, phong tục, tập quán đã có từ rất lâu đời, cha truyền con nối, đời nọ, đời kia suốt mấy ngàn năm, có khi nó là những tư tưởng rất mới của những con người văn minh thời đại chúng ta, thời đại tiên tiến, khoa học, kỹ thuật, nhưng nó vẫn có thể là những thứ u minh, vì nó vẫn có thể che mờ sự thật , có thể che khuất lẽ phải, có thể che đậy chân lý….

Buông bỏ, tổng thể, tổng quát, nói chung là bỏ đi những cái xấu, bỏ đi những cái sai, bỏ đi những điều tội lỗi, bỏ đi những cái dối trá, bỏ đi những trò lừa đảo, bỏ đi những thứ gian tà, tàn ác, gạt người, hại người…. Buông bỏ những thứ nầy nghe qua, nếu chỉ là một câu nói  thì là rất dễ, nhưng mà thực hiện thực hành thì lại là chuyện khó, chuyện vô cùng khó, bởi vì những cái xấu luôn luôn có những sức quyến rũ rất mãnh liệt, rất lớn lao. Cái ác thường có sức mạnh lớn hơn cái thiện, cái ác vẫn thường hay thắng cái thiện, muốn tránh khỏi cái xấu, muốn không để cái xấu chạm vào đã là khó, rất khó, một khi đã vướng vào cái xấu rồi mà muốn buông bỏ thì càng khó khăn hơn.

Thực tế, rất ít người buông bỏ được cái xấu, rất ít người buông bỏ được cái gian ác gian tà, thực tế, rất nhiều người càng lúc càng lún sâu vào cái xấu, sa ngã vào cái ác, cái gian, thay vì là buông bỏ nó, đáng tiếc là trái lại con người có thể buông bỏ cái thiện, buông bỏ cái tốt. Thực tế, con người có thể buông bỏ cái thiện, buông bỏ cái tốt rất dễ dàng, con người có thể quay lưng, có thể phản bội cái thiện rất dễ dàng, con người có thể từ bỏ cái tốt rất nhanh chóng khi có cái xấu xuất hiện, khi bị cái gian tà quyến rũ, khi cái bất thiện lôi cuốn...

Cho nên, nếu chỉ minh triết thì cũng chưa chắc đã “buông bỏ” được cái xấu, minh triết phải đi kèm với Từ Bi thì mới có thêm sức mạnh để có thể buông bỏ cái xấu, cái ác, cái sai … Hơn thế nữa Minh Triết còn phải đủ mạnh, phải đủ sáng, còn Từ Bi thì cũng phải đủ rộng, đủ lớn mới giữ được cái tốt, mới theo được cái thiện, mới bỏ được cái ác. Buông bỏ cái xấu, cái ác, trên thực tế không phải dễ dàng, không đơn giản, trái lại, còn là một cuộc chiến, và là cuộc chiến sinh tử, cuộc chiến trường kỳ, đấu đá quyết liệt giữa 2 phe chánh tà, giữa Minh triết và U minh, giữa lương tâm nhân tính con người trong sạch thanh cao, và các thế lực ác quỹ, tà ma đen tối.

Một vài thí dụ về cuộc chiến chính tà, như uống rượu, đó là chuyện dễ, nhiều người có thể uống được rượu,một người ghiền rượu cũng là chuyện thường, nhưng bỏ rượu lại là chuyện khó, chuyện vô cùng khó khăn, muốn bỏ rượu phải minh triết rượu là chất độc, hại gan, hại thận, hại tim, hại trí não, hại dây thần kinh, hại máu huyết, hại tâm tính, hại tư cách, hại tiền bạc, hại tài chánh, hại thời giờ….. Chuyện minh triết nầy thì sách vở tài liệu y học y khoa nào cũng nói, xã hội nào cũng giáo dục, dạy dỗ con người, nhưng mà người ta vẫn uống rượu, gần như nơi nào trên thế giới cũng có người uống rượu, còn Việt Nam là một trong những quốc gia tiêu thụ rượu bia nhiều nhất trên thế giới !

Cho nên muốn bỏ rượu, bỏ bia thì không phải chỉ có minh triết, mà còn phải có lòng từ bi, là phải biết thương mình, và phải biết thương người nữa, mà phải là tình thương sâu sắc, và phải là tình thương chân thành thì mới được, phải thương lá gan của mình, phai thương trái thận của mình, phải thương trái tim của mình, phải thương trí não của mình, phải thương những tế bào thần kinh của mình, phải thương tư cách của mình.

Một người say rượu lè nhè, bê bết, bê tha, lôi thôi, ói mữa, tanh hôi…., là người không thương tư cách của mình, là người không thương gia đình, không thương vợ, không thương con. Một người rượu chè đàn đúm làm hao tốn tiền bạc là không thương vợ con, không thương gia đình… Tóm lại là phải vừa minh triết, và phải vừa từ bi nữa, hai điều kiện nầy phải song hành, thì mới có thể bỏ rượu, bỏ bia, từ bỏ bê tha, trác táng, hư thân, mất nết, hại mình, hại người….

Hút thuốc cũng vậy, cờ bạc cũng vậy, nếu minh triết giác ngộ thì sẽ biết được tất cả những cái tai hại của việc hút thuốc, tai hại của cờ bạc… đối với bản thân, đối với gia đình, xã hội, quốc gia, nhưng phải có lòng từ bi chân thật, phải thương mình thương người, thương yêu gia đình, thương yêu xã hội, phải yêu mến quốc gia, dân tộc, phải thương yêu nhân loại, con người, … thì mới có thể từ bỏ những thói hư tật xấu như là hút thuốc, cờ bạc, đàng điếm, rượu chè.

Thực tế, đây lại là những việc rất khó, những việc vô cùng khó khăn, vì một người hút thuốc thì rất dễ, ra đường gặp bạn gặp bè mời mọc không dám chối từ, nhiều người, nhiều nơi coi chuyện hút thuốc như là một phép lịch sự, xã giao, nên đua nhau hút thuốc là chuyện thường, nhưng khi đã ghiền thuốc rồi mà không hút thuốc thì sẽ rất khó chịu, một khi đã ghiền thuốc rồi, thì con ma thuốc nó hành hạ chết lên chết xuống, khổ sở vô cùng, gặp thứ thuốc phiện thì lại càng khổ sở hơn nữa, cho nên bỏ thuốc là việc vô cùng khó khăn.

Cờ bạc cũng vậy, ban đầu có thể chỉ là chuyện bạn bè rủ rê, vui chơi, đánh vài canh bạc gọi là giải khuây, nhất là sau khi tiệc tùng nhậu nhẹt say sưa, nhưng rồi dần dần con ma cờ bạc quyến rũ, càng đánh càng mê, cuối cùng bao nhiêu tiền bạc tiêu hết, nợ nần đổ ra, tiền vay bạc hỏi, trộm cắp không chừa, bây giờ mới tính chuyện bỏ cờ bạc thì đã là chuyện khó, chuyện rất khó, không có mấy người rứt ra được, không mấy người từ bỏ được.

Thực tế thì muốn bỏ đi thứ gì cũng khó, bỏ đi những cái xấu rất khó, mà bỏ đi những cái tốt cũng rất khó, công danh tiền bạc, điạ vị, tiếng tăm, danh vọng, phú qúi, giàu sang, xe cộ, tài sản, nhan sắc, ái tình… tất cả đều là những thứ có sức quyến rũ mãnh liệt, kinh người, cho nên việc từ bỏ những thứ nầy thực sự rất là khó khăn, rất ít người có thể từ bỏ những thứ nầy, rất nhiều người không chịu từ bỏ những thứ nầy, phần đông mọi người khư khư bám chắt, đeo đuổi !

Tiền bạc là những thứ hầu như là ai cũng cần, nhưng tiền bạc chỉ là phương tiện, chúng ta cần tiền bạc vừa đủ cho những nhu cầu cần thiết của đời sống thường ngày của chúng ta thôi, nếu tiền bạc dư thừa thì phải biết “buông bỏ”, vấn đề là “buông bỏ” thế nào, thì chúng ta cần học cách “buông bỏ” tiền bạc của vợ chồng Tỉ Phú Bill Gates. Ông bà Bill Gates làm di chúc cống hiến 95% tài sản mấy trăm tỉ cho các cơ quan từ thiện, chỉ để lại cho gia đình con cái có 5% tài sản của mình mà thôi, đó là một cách “buông bỏ” tiền bạc nhưng không hề mất, vì ông bà sẽ còn lại mãi mãi tấm lòng nhân ái, vị tha, từ thiện, ân phước.

Công danh, tiền bạc, địa vị, của cải, xe cộ, nhà cửa…là những thứ người đời thường coi là hạnh phúc, những điều tốt đẹp, những cái ước ao, những điều mong muốn, nhưng mà có khi, có lúc, có trường hợp, có hoàn cảnh, chúng ta cũng phải biết từ bỏ, cũng phải biết lãng quên. Có một nhà tu đã nói một câu nói nhiều ý nghiã: “muốn về cảnh giới cao, phải bỏ bớt hành lý lại”, nếu không, ngay cả khi đã chết, thân xác dù cho đã thiêu đốt, hay là đã vùi chôn, thì linh hồn cũng sẽ phải nặng trĩu, không thể siêu thoát được, tang lễ càng linh đình, mồ mã càng to lớn, linh hồn càng khó được siêu thoát.
 

Có điều thật mâu thuẫn, là khi có người thân chết, người ta nhờ cậy những nhà tu, ông Sư, ông Cha, làm đủ thứ lễ lạc để cầu siêu, cầu an, là cầu cho linh hồn người chết rời khỏi chốn trần gian, người đạo Phật cầu về nước Phật, người đạo Chúa cầu về nước Chúa. Nếu như lễ lạc, cầu siêu, cầu an mà có kết qủa thì có nghiã là linh hồn của người chết đã siêu thoát, đã về với Phật, với Chúa, về nơi Niết Bàn, về chốn Thiên Đàng, không còn ở chốn trần gian. 

Mà như vậy, linh hồn người chết không còn ở chốn trần gian, thì tại sao lại phải làm mồ mã nguy nga, to lớn, có người xây mồ mã như chốn cung đình, dinh thự, lăng tẩm, lâu đài của các vị vua chúa, có người còn tự hào, hãnh diện vì chuyện nầy, nhiều người tranh đua xây dựng mồ mã sao cho to đẹp hơn người khác, nhưng mà như vậy thì vừa mâu thuẫn, vừa không có ích lợi gì cho người chết, mồ mã càng nguy nga, càng lộng lẩy, càng đồ sộ, càng to lớn, thì linh hồn người chết càng khó được siêu thoát, khó được đi về cõi trên.

Với phong tục tập quán của tổ tiên ta từ nghìn xưa để lại, khi có người thân qua đời, chúng ta có thể chôn cất người chết, có thể ma chay cúng tế, có thể lễ lộc, cầu siêu, có thể làm mồ mã, có thể nhang khói, có thể phụng thờ…, nhưng tất cả những công việc nầy chỉ nên làm vừa, làm đủ, không nên làm nhiều, không nên làm quá, không nên phô trương, không nên linh đình, có thể dùng đồng tiền lo người chết để lo cho người sống, người nghèo đói, người bệnh tật, người ốm đau…thì tốt hơn.

Ân oán hận thù… là những thứ con người thường hay ôm ấp, có khi suốt cả cuộc đời, càng ôm ấp những thứ hận thù ân oán thì càng đau khổ mà thôi, chỉ có cách buông bỏ những điều ân oán hận thù thì mới giải trừ nghiệp chướng khổ đau, ai cũng muốn giải trừ đau khổ nhưng không ai chịu “buông bỏ” những ân oán hận thù, cho nên nhà Phật nói “đời là bể khổ” chính là cái nầy, nghiệp hay không nghiệp cũng là những cái có tên gọi là ân oán hận thù nầy, cho nên muốn giải thoát thì nên “buông bỏ” những cái hận thù ân oán trần gian.

Thật ra thì sống ở trên đời, bất cứ ai, rồi cũng sẽ tới lúc nào đó, dù muốn dù không chúng ta cũng phải “buông bỏ “ tất cả, ân oán hay là hận thù gì rồi cũng có lúc chúng ta đều phải buông bỏ, chỉ là buông bỏ sớm hay buông bỏ muộn, càng buông bỏ sớm thì càng ít khổ đau, càng buông bỏ muộn thì càng nhiều khổ đau, nếu minh triết thì buông bỏ sớm, nếu không minh triết thì không buông bỏ, nếu giác ngộ thì sẽ được giải thoát, nếu từ bi thì sẽ bình an.

Ngay cả thân xác của mình, lúc thường chúng ta rất là yêu qúi, chúng ta chăm lo, săn sóc, giữ gìn…., nhưng rồi cũng có lúc, khi đã già yếu qúa rồi, có người mong muốn sống 100 năm, nhưng khi 100 năm thì mắt đã mờ, tai đã điếc, chân đã run, và thường khi là đã có quá nhiều thứ bệnh tật ốm đau, bản thân không có niềm vui, chỉ có nỗi khổ, khổ mình, khổ người thân thuộc, con cái, gia đình, khổ người chăm sóc, phục vụ, đỡ đần, tắm rửa, ăn uống…..,  cho nên, nếu là minh triết thì những người già yếu bệnh hoạn nầy nên mong ước được từ bỏ, nếu là giác ngộ thì những người bệnh hoạn già yếu nầy nên mong chóng được từ giả.

Để tạm kết bài viết về đề tài “buông bỏ”, chúng ta có thể nói về quan điểm, thái độ thực dụng, thực tế, hữu ích… của người Tây Phương trong vấn đề “buông bỏ”, trong khi chúng ta thường tự hào là mình thấm nhuần tư tưởng Đông phương, thấm nhuần đạo giáo cổ truyền Phật Lão Trang, những ý tưởng coi đời là ảo mộng, phù dù, cõi tạm đi về, không sắc sắc không… nhưng chúng ta lại không dám từ bỏ nhiều thứ như hiến máu, hiến tủy, khi còn sống, hiến da, hiến mắt, nội tạng tim gan, thận … khi thân xác chết, trong khi nhiều người Tây Phương, kể cả những người gọi là vô thần, không tôn giáo, họ lại dám hiến tặng, họ dám “buông bỏ”.

Hiến máu, hiến tủy, hiến giác mạc mắt, hiến da, hiến nội tạng tim, gan, thận…, là một việc làm nhân đạo, việc làm bác ái từ bi thật sự, không phải là từ bi lý thuyết nói suông, là việc làm công qủa công đức vô lượng, hơn hết mọi hình thức,mọi công cuộc tu hành, vì nó cứu sống người khác, nó còn cứu sống chính mình, con người không thể trường sinh, không thể  sống bất tử, nhưng con người vẫn có thể sống thêm một thời gian sau khi thân xác chết, qua việc hiến máu, hiến tủy, hiến mắt, hiến da, hiến nội tạng, hiến tim, hiến gan, hiến thận…

Thái Tấn Truyền