Thành kiến tệ hơn sự ngu dốt

 Thành kiến đôi khi còn tệ hại hơn cả sự ngu dốt

Đường Trung Nguyên

Thả chú lợn con xuống sàn, bác nông dân nhấc chiếc loa tay lên và trầm ngâm kết luận: 'Vậy đấy, thành kiến và những quan niệm sai lầm đôi khi còn tệ hại hơn cả sự ngu dốt'...

Chuyện cũ kể rằng: Một ngày nọ, tại một vùng đất xa xôi ở phương Tây có một nhà quý tộc giàu có tổ chức khai trương nhà hát lớn của ông ta. Để đánh dấu sự kiện trọng đại ấy, nhà quý tộc ngỏ ý cho mọi người được vào xem buổi công diễn đầu tiên mà không cần phải mua vé. Ông cũng dán bảng thông cáo, truyền rộng với công chúng rằng: "Nhà Staufer sẽ ban thưởng hậu hĩnh cho bất cứ ai mang đến một trò vui nào đó trong dịp này".

Biết được thông cáo ấy, có rất nhiều người dân trong vùng đến tham dự để mong giành giải. Trong số đó có một anh hề vô cùng nổi danh về những trò gây cười của mình, và anh ta nói rằng mình có một trò tếu quái kiệt, chưa bao giờ từng công diễn trước công chúng.

Tuyên bố đó làm mọi người xôn xao. Và đêm hôm ấy, nhà hát chật ních người không còn chỗ trống.

Ánh đèn sân khấu vừa bật lên, anh hề xuất hiện trên sàn diễn: Không một đạo cụ mà cũng không có người nào khác phụ diễn, và khán giả nín thở chờ đợi...

Anh hề thình lình cúi gập đầu xuống đến ngực và bắt chước tiếng lợn con kêu ủn ỉn cực kỳ hay! Đến độ hết thảy khán giả đều phải kêu lên rằng: đúng là anh ta có một con lợn giấu trong áo khoác, và yêu cầu anh bỏ nó ra.

Khi anh hề chậm rãi cởi áo khoác ra thì chẳng thấy gì cả. Khán giả vỗ tay, huýt sáo, cổ vũ reo hò và tán thưởng ầm ỹ. Cả nhà hát náo động.

Trong đám đông khán giả ấy có một bác nông dân, đứng xem trò hề từ đầu đến cuối. Bác ta bước ra nói lớn rằng:

– Xin thần Hercules chứng giám giúp, anh ta không thể biểu diễn hơn tôi cái trò này đâu!

Vậy là bác nông dân lập tức tuyên bố rằng: Hôm sau bác ta cũng sẽ trình diễn lại trò này, và còn hay hơn cả anh hề nữa.

Ngày hôm sau, khán giả đến chen chúc trong rạp còn đông hơn cả buổi tối hôm trước. Nhưng nói chung, do cái tâm lý thiên vị người tài năng, và thói quen cổ xúy cho người 'có kinh nghiệm' nên ai ai cũng nghĩ trong thâm tâm là anh hề sẽ giỏi hơn. Cũng bởi lẽ đó, thay vì đón đợi bác nông dân biểu diễn, họ lại quay ra giễu cợt, mỉa mai bác ta vô tội vạ!

Cuối cùng thì buổi biểu diễn cũng được bắt đầu. Cả hai người xuất hiện trên sàn diễn. Anh hề lại bước lên làm trò giả thanh khụt khịt và ủn ỉn như hôm trước, và tiếp tục nhận được những tràng pháo tay reo hò tán thưởng của người xem.

Tiếp đó, đến lượt bác nông dân bước ra. Bác ta làm điệu bộ như đang giấu một con lợn ở trong áo và nhéo tai để nó kêu lên:

– Éc! ... eng... éc!

Tuy nhiên, khán giả lập tức đồng thanh la ó lên rằng anh hề làm giống hơn nhiều! Cả đám đông gào lên phản đối!

Tệ hơn, có một cậu trẻ huýt vang, ra dấu hiệu trỏ trỏ ngón tay cái xuống đất rồi hét lớn:

– Này ông nhà quê: xéo xuống!

Nghe vậy, bác 'nhà quê' mới điềm tĩnh vẫy vẫy tay, ý chừng xin đám đông hãy trật tự. Rồi bác từ từ kéo đường khóa của chiếc áo khoác ngoài xuống: một chú lợn con liền thò đầu ra khỏi áo như để mọi người xem chứng cớ rành rành về cái sai lầm lớn của họ.

Bác nông dân cả cười, chỉ xuống chú lợn rồi hướng ánh mắt khôi hài về phía đám đông, nói lớn:

– Xem đây, điều này sẽ cho quý vị thấy cái 'tài xét đoán' của quý vị!

Thả chú lợn con xuống sàn, bác nông dân nhấc chiếc loa tay lên và trầm ngâm kết luận:

– Vậy đấy, thành kiến và những quan niệm sai lầm đôi khi còn tệ hại hơn cả sự ngu dốt.

Đường Trung Nguyên

(Phỏng theo truyện ngụ ngôn phương Tây)

--