Nhờ đâu Ukraine đánh chìm tàu đổ bộ Caesar Kunikov của Nga?

Nguồn:, "How Ukraine sank the Caesar Kunikov — and is beating Russia at sea." The Economist, 14/02/2024.

Biên dịch: Đỗ Đặng Nhật Huy

Trong khi lực lượng trên bộ của Ukraine bị lợi thế pháo binh của Nga áp đảo thì lực lượng hải quân của nước này đang liên tiếp thu về những kết quả ngoạn mục trước Hạm đội Biển Đen. Hôm 14 tháng 2, chưa đầy hai tuần sau khi phá hủy tàu tên lửa Ivanovets, Ukraine tuyên bố đánh chìm thành công một tàu chiến có giá trị khác của Nga là Caesar Kunikov, một tàu đổ bộ lớp Ropucha, vào rạng sáng. Tuyên bố này đi kèm đoạn video ghi lại cảnh con tàu bị tàu không người lái Magura V5 của tình báo quân sự Ukraine tấn công liên tục.

Đây là con tàu lớp Ropucha thứ tư mà Ukraine phá hủy hoặc làm hư hỏng đến mức không thể sửa chữa được trong vòng 7 tháng qua. Tàu Olenegorsky Gornyak từng bị tấn công tương tự hồi tháng 8 bởi tàu không người lái trên biển, tàu Minsk bị tấn công bởi tên lửa hành trình Storm Shadow vào tháng 9 khi đang sửa chữa ở Sevastopol, và một tàu ngầm lớp Kilo cũng bị phá hủy trong tháng ấy. Vào tháng 12, tên lửa hành trình đã tấn công tàu Novocherkassk khi đang neo đậu tại cảng Feodosia ở Crimea, gây ra một vụ nổ khổng lồ mà các nguồn tin tình báo Ukraine cho rằng là do lô hàng máy bay không người lái Shahed của Iran trên tàu.

Việc nhắm mục tiêu vào các tàu đổ bộ lớn có một mục tiêu chiến lược rõ ràng. Loại tàu này có thể chở tới 500 tấn hàng hóa, ví dụ như 10 xe tăng chiến đấu chủ lực và 340 binh sĩ cùng lúc. Chúng cũng có thiết kế RORO (Roll-on/roll-off) cho phép dỡ hàng nhanh hơn nhiều so với tàu bình thường. Trong trường hợp Ukraine làm tê liệt cầu Kerch nối đất liền Nga với Crimea, thì các tàu lớp Ropucha sẽ đóng vai trò thiết yếu trong việc tiếp tế cho các lực lượng Nga ở tiền tuyến. Số lượng các tàu lớp Ropucha mà Nga có thể chuyển đến từ hạm đội phương Bắc hoặc hạm đội Baltic thông qua Biển Đen, điều rất khó được Thổ Nhĩ Kỳ chấp nhận, đang giảm dần. Nhưng ngay cả như vậy, chúng vẫn dễ bị tổn thương trước các đòn tấn công của Ukraine.

Vụ đánh chìm tàu Caesar Kunikov là một dấu hiệu khác cho thấy Ukraine đang giành chiến thắng trên biển, ngay cả khi không có một lực lượng hải quân chính thống. Ukraine tuyên bố đã tiêu diệt ít nhất một phần ba Hạm đội Biển Đen (25 tàu mặt nước và một tàu ngầm đã bị phá hủy; bên cạnh 15 chiếc khác đang phải sửa chữa) và buộc các tàu còn lại phải hoạt động xa bờ biển Ukraine. Sevastopol ở Crimea, cho đến nay là căn cứ chính của Hạm đội Biển Đen, đã trở nên quá nguy hiểm, buộc phần lớn hạm đội phải rút về Novorossiysk, một cảng Nga cách đó khoảng 450 km.

Phần lớn thành công này là kết quả từ sức sáng tạo của Ukraine trong việc phát minh ra các tàu không người lái trên biển với hiệu quả sát thương cao. Magura V5 được phát triển bởi công ty SpetsTechnoExport thuộc sở hữu nhà nước của Ukraine và có thể đã được đưa vào sử dụng khoảng một năm trước dưới phiên bản hoàn chỉnh hơn so với các thiết kế ban đầu. Nó dài khoảng 5,5 mét, được trang bị nhiều cảm biến, có thể mang đầu đạn nặng 320kg đi xa 800km, và đủ sức tăng tốc lên 42 hải lý/giờ khi đến gần mục tiêu. Nó mang theo nhiều hệ thống dẫn đường khác nhau, như GPS, mạng liên lạc không dây hoặc camera góc nhìn thứ nhất chống thấm nước. Động cơ đẩy có thể là điện hoặc lai điện-xăng, với một cấu trúc tinh gọn và tối ưu hoá thủy động lực, giúp mang lại khả năng bán tàng hình.

Thành công của các tàu không người lái trên biển của Ukraine dĩ nhiên làm người ta hoài nghi về sự cần thiết có một lực lượng hải quân chính thống. Nhưng sẽ là sai lầm nếu dùng lực lượng hải quân nhiều yếu kém của Nga ra làm thước đo cho lực lượng hải quân được trang bị và đào tạo tốt hơn rất nhiều của Mỹ và Trung Quốc.

Hệ quả quan trọng nhất cho đến nay của chiến dịch hải quân Ukraine là việc mở ra một hành lang vận tải biển giúp đưa xuất khẩu ngũ cốc của nước này ra thế giới. Theo trang web GrainCentral.com, tổng xuất khẩu ngũ cốc, hạt có dầu và dầu thực vật trong tháng 1 được báo cáo đạt 6,4 triệu tấn, cao hơn một chút so với cùng kỳ năm 2019 và 2020. Thay vì đi con đường nhanh nhất (đi thẳng qua vùng biển quốc tế tới eo biển Bosporus), các tàu chở hàng rời, được hải quân Ukraine hộ tống, sẽ đi sát bờ biển Ukraine và bờ biển của các nước thành viên NATO là Romania và Bulgaria.

Phát biểu trong cuộc họp báo ngày 14/2 sau khi nghe tin về tàu Caesar Kunikov, tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg đã thốt lên rằng: "Chỉ vài tháng trước ít ai tin rằng điều này có thể xảy ra. Nhưng thực tế hiện nay, Ukraine vẫn xuất khẩu ngũ cốc mà không cần thỏa thuận với Nga. Điều này cho thấy kỹ năng và năng lực của Lực lượng Vũ trang Ukraine."