Khi Người Lao Công Quét Dọn Thuyết Trình
Nguyễn Duy-An
Ngày ấy... năm 1994, TRW (Thompson Ramo Wooldridge, Inc.) với
8 hãng lớn khác trúng thầu của Bộ Năng Lượng (Department of Energy) về việc
nghiên cứu để thiết lập một "kho phế thải chứa đựng chất phóng
xạ" (Radio Active Waste Management) trong lòng núi Yucca Mountain cách
thành phố Las Vegas, tiểu bang Nevada, khoảng 100 dặm về hướng Tây Bắc. Lúc bấy
giờ tôi là trưởng toán kỹ thuật của TRW chịu trách nhiệm nối kết các hệ
thống máy móc từ hiện trường (Yucca Mountain) về văn phòng Bộ Năng Lượng ở Hoa
Thịnh Đốn về trụ sở của 9 hãng xưởng rải rác trên khắp nước Mỹ nên
"bị" chỉ định thuyết trình phần "Systems Integration" trong
cuộc họp "kick off". Hiện diện trong cuộc họp này, ngoài ban quản trị
và một số nhân viên kỳ cựu của các hãng trúng thầu, còn có đại diện chính
chức của Bộ Năng Lượng, cùng những người rất quan tâm tới vấn đề bảo vệ môi
sinh vì lo sợ ảnh hưởng của chất phóng xạ trên vùng đất của họ như: Thống Đốc,
Nghị sĩ và Dân Biểu của tiểu bang Nevada.
Sau khi nhận được tin, tôi đã lên gặp ông giám đốc lo về kỹ thuật của
TRW để năn nỉ xin ông đổi người khác, hoặc chính ông ta thuyết trình vì tôi run
lắm. Ông ta chẳng những không chấp thuận mà còn nhắc tôi rằng đây
là "vinh dự" của hãng TRW nên phải cố gắng hết sức mình làm cho
tốt trước mặt "bá quan văn võ" của chính phủ cũng như ban quản trị
của các hãng khác. Tôi tìm gặp một vài người Việt Nam đã làm cho TRW lâu năm
xin ý kiến, ai ai cũng sợ cho tôi, vì tiên đoán tôi sẽ bị những chuyên viên của
nhiều hãng khác bắt bẻ về kỹ thuật, và nhất là bị kỳ thị vì giọng nói
tiếng Anh không chuẩn. Tôi làm liều gọi cho "xếp lớn" của TRW xin ông
can thiệp để thay đổi nhưng chính ông ta lại bảo tôi rằng đây là "ván bài
định mệnh" và hãy dẹp hết những công việc khác, lo chuẩn bị kỹ lưỡng
vì ban giám đốc đã họp bàn nhiều lần trước khi quyết định đưa tôi ra làm người
thuyết trình về kỹ thuật...
Tôi đã "ăn không ngon, ngủ không yên" suốt hai tuần lễ chuẩn
bị tài liệu thuyết trình, và cuối cùng lại còn run sợ hơn nữa vì cuộc họp được
dời về trụ sở của hãng Booz, Allen & Hamilton (BAH) để tiện đường
"Metro" (xe điện ngầm) cho những người tham dự, đặc biệt là nhân viên
chính phủ đến từ Hoa Thịnh Đốn. Tôi chẳng xa lạ gì với hội trường của hãng BAH,
vì lúc mới qua Mỹ tôi vẫn tới nơi này mỗi tối để lau chùi quét dọn trong thời
gian còn là sinh viên ở Virginia. Tôi lo sợ không biết những nhân viên và ban
quản trị tại đây sẽ nghĩ gì về mình khi nhận ra anh chàng "thuyết trình
viên" hôm đó xuất thân là người "lao công quét dọn" văn phòng
cho họ hơn 8 năm về trước. Tôi tâm sự với một số bạn bè người Việt trong sở về
điều này và người nào cũng ưu tư lo lắng cho tôi. Đã tới đường cùng nên
tôi chỉ biết liều mình "nhắm mắt đưa chân" phó mặc cho số phận. Ngay
từ đầu, cơ hội thành công của tôi chỉ như "sợi tóc treo mành" vì tất
cả những hãng đấu thầu đều muốn gạt TRW ra khỏi vị trí đứng đầu về kỹ thuật
trong đề án mới; riêng cá nhân tôi chỉ là một người "thiểu số" nói
tiếng Anh chưa rành... và bây giờ lại còn thêm mặc cảm là người "lao
công quét dọn" ngay chính nơi mình sẽ lên bục đứng thuyết trình.
Buổi sáng hôm đó tôi tới "hiện trường" thật sớm nhưng đã có
lác đác một số người đang xếp hàng trước phòng tiếp tân để nhận tên và tài
liệu. Theo chương trình, tôi và 4 người thuyết trình khác sẽ lên họp bàn
với phát ngôn viên của Bộ Năng Lượng khoảng 30 phút trước khi bắt đầu, để làm
quen và thống nhất chương trình làm việc. Vừa bước vào văn phòng phía sau
hội trường, tôi đã đụng đầu ngay ông Sam, phó chủ tịch của hãng BAH, đang đứng
tán gẫu với người điều khiển chương trình hôm đó, bà Jeanette, phát ngôn viên
của Bộ Năng Lượng. Sau khi bắt tay giới thiệu, ông ta quay sang hỏi tôi:
- Tôi thấy anh quen lắm, không biết chúng mình đã bao giờ gặp nhau chưa?
Tôi đã nhận ra ông Sam chính là vị giám đốc đã từng nói chuyện và khích
lệ tôi ngày trước, mỗi khi tôi đến hút bụi văn phòng cho ông vì hầu như tối nào
ông ấy cũng ở lại rất trễ, nên nhỏ nhẹ trả lời:
- Gần 10 năm trước, tôi vẫn tới dọn dẹp văn phòng cho ông mỗi tối.
- À ha. Anh chính là "người sinh viên trẻ" vừa đi học vừa làm
lao công ban tối. Đúng rồi. Tôi đã nhớ ra rồi. Anh chỉ già dặn hơn một tý. Khâm
phục... Khâm phục!
Tôi chỉ biết mỉm cười nói "cám ơn", còn bà Jeanette thì niềm
nở:
- Hay quá! Nếu anh John không ngại, tôi sẽ dùng chi tiết này để giới
thiệu về anh trước khi thuyết trình. Sam nghĩ sao?
- Tôi cũng nghĩ vậy. Để xem... Từ hơn 8 năm nay, tôi không gặp lại John,
và tôi cũng chưa bao giờ gặp một người lao công ham học như thế. Tôi còn nhớ
John đã từng xin tôi những xấp giấy chi chít những "source code" nhân
viên của tôi vất thùng rác để về nghiên cứu học hỏi thêm. Đáng lẽ ngày đó tôi
nên nói chuyện với anh nhiều hơn và thuê anh vào làm trong hãng của tôi... Sau
khi anh nghỉ làm ban đêm, tôi hỏi thăm mới biết anh đã ra trường và có việc làm
tốt, nhưng tôi không ngờ "thuyết trình viên kỹ thuật" hôm nay lại
chính là anh. Anh xứng đáng làm thầy của chúng tôi!
Sau đó, bà Jeanette nhờ ông Sam ghi lại những chi tiết về cá nhân tôi
trong khi bà tiếp tục gặp gỡ và nói chuyện với những thuyết trình viên khác vì
đã có vài người tới phòng họp. Sau mấy phút giới thiệu và họp bàn về buổi
thuyết trình, ai ai cũng vui vẻ khích lệ tôi... Theo chương trình, bà Jeanette
và ông Sam sẽ điều hợp chương trình và năm chúng tôi sẽ ngồi trên "sân
khấu", quay mặt xuống hội trường với khoảng gần 400 người tham dự. Tôi sẽ
là người thuyết trình cuối cùng vì trước đó, đại diện Bộ Năng Lượng sẽ nói sơ
qua kế hoạch chung của quốc gia về vật liệu phế thải chất phóng xạ, một người
sẽ nói về dự án "Yucca Moutain", rồi các công ty trúng thầu, hãng nào
lo phần nào cũng như kế hoạch nghiên cứu, quản lý tài chánh và cuối cùng là hệ
thống thông tin, nối kết tất cả vào một mối do chính tôi trình bầy.
Tôi mừng thầm trong bụng vì bước đầu coi như thuận lợi. Trong nhóm
thuyết trình viên, ngoại trừ anh chàng giám đốc của hãng Duke Engineering có vẻ
hơi "kỳ thị" vì thường nhăn mặt hay nheo mắt mỗi khi nhìn tôi, còn
những người khác đều rất vui vẻ hòa đồng...
* * * * *
Tôi run run đứng dậy chuẩn bị lên bục thuyết trình khi bà Jeanette giới
thiệu:
- Để tiếp tục chương trình, tôi xin nhường lời lại cho ông Sam, phó chủ
tịch của BAH sẽ giới thiệu một thuyết trình viên rất đặc biệt, đến từ hãng TRW
sẽ trình bầy với chúng ta về "systems integration" của dự án "
Yucca Mountain ".
Ông Sam chờ tôi bước lên bục thuyết trình và khi "ánh đèn sân
khấu" đã rọi vào tôi, mới bắt đầu lên tiếng:
- Kính thưa quý vị, tôi rất hãnh diện được bà phát ngôn viên của Bộ Năng
Lượng uỷ thác cho việc giới thiệu anh John Nguyễn, một thuyền nhân Việt Nam đến
Mỹ mới được 10 năm nay, và tôi đã có cơ may "quen biết" anh ta trong
thời gian đó. Suốt hơn 2 năm trời, mỗi tối anh John vẫn tới lau chùi quét dọn
văn phòng cho chúng tôi trong lúc theo học đại học; kính thưa quý vị, chính cái
hội trường này cũng đã từng được anh ta hút bụi, lau bàn ghế... Và hôm nay, 8
năm sau, anh John đã trở về, không phải để làm "custodian" buổi tối,
nhưng là đứng trên "podium" sáng nay để làm "thầy" dẫn
giải cho chúng ta về phương án nối kết tất cả hệ thống máy móc trong dự án này.
Kính thưa quý vị, giọng nói của anh John có thể còn mang nặng âm hưởng Á Châu,
nhưng đồ án anh ta đưa ra, tôi thiết nghĩ quý vị cũng sẽ đồng ý với chúng tôi
là "không chê vào đâu được" vì chính tôi và nhiều người đã xem qua và
tất cả đều đồng ý như thế. Bây giờ, tôi xin được trân trọng giới thiệu anh
John, một người đã rời bỏ "quê cha đất tổ" và gia đình để bước xuống
một chiếc thuyền tre nhỏ bé, cùng bạn bè vượt biển tìm tự do, một thân một mình
tới Mỹ, vừa tự mưu sinh vừa tiếp tục học để có được ngày hôm nay. Và đây, anh
John Nguyễn, một thuyền nhân Việt Nam , một người lao công đã từng quét dọn nơi
này, nhưng sáng hôm nay là thuyết trình viên kỹ thuật của chúng ta.
Tôi bàng hoàng xúc động vì những lời giới thiệu của ông Sam... Trong khi
cả hội trường rền van tiếng vỗ tay cổ võ, tim tôi đập mạnh, tâm trí tôi vượt
thời gian tìm về dĩ vãng của những ngày gian khổ ở quê nhà, những ngày lênh
đênh trên biển, những ngày đợi chờ trong lo âu ở trại tỵ nạn Galang, và những
ngày đầu bơ vơ lạc lõng nơi xứ lạ quê người. Khi tiếng vỗ tay vừa dứt, tôi
nghẹn ngào run rẩy bắt đầu:
- Kính thưa quý vị, tôi xin chân thành cám ơn những lời giới thiệu chân
tình của bà Jeanette và ông Sam. Tôi xin cám ơn những tràng pháo tay khích lệ
của quý vị dành cho tôi, một người Việt Nam nói tiếng Mỹ chưa rành. Tôi xin cám
ơn ban giám đốc TRW và toàn thể ban quản trị dự án " Yucca Mountain "
đã tín nhiệm tôi... Từ chốn tận cùng của trái tim tôi, một niềm cảm xúc nghẹn
ngào đang ào ạt dâng lên như sóng đại dương nên giọng nói của tôi lại càng khó
nghe hơn lúc bình thường; tuy nhiên, tôi tin tưởng rằng tất cả quý vị sẽ thông
cảm bỏ qua những sai lỗi của tôi trong cách phát âm tiếng Mỹ không chuẩn. Thêm vào
đó, tôi cũng hy vọng rằng những sơ đồ minh họa trên màn ảnh sẽ thay tôi giải
thích tất cả, vì ai trong chúng ta cũng hiểu rằng một biểu đồ (diagram) còn có
giá trị hơn cả ngàn lời giải thích loanh quanh…
Tôi thật sự choáng ngợp và bối rối vì một tràng pháo tay lớn và rất dài
vang lên từ khắp hội trường; tuy nhiên, tràng pháo tay đó cũng đã giúp tôi thêm
lòng tự tin và hoàn tất buổi thuyết trình một cách tốt đẹp. Cũng có một vài câu
hỏi có tính cách bắt bẻ, một vài ý kiến đề nghị thay đổi chỗ này chỗ kia, nhưng
phần lớn đều đồng ý và tán thành đề án kỹ thuật của TRW do tôi trình bầy.
Ngay khi chương trình vừa chấm dứt, ông xếp của tôi chạy vội ra phía sau
hội trường nắm chặt tay tôi khích lệ:
- John. Chúng tôi rất hãnh diện vì anh. Anh cứ ở đây gặp gỡ làm quen
những người khác, hôm nay không cần về lại văn phòng. Ngày mai chúng ta sẽ nói
chuyện nhiều hơn. Cố gắng lên. Anh làm tốt lắm. Anh nói bằng con tim và trí óc
chứ không phải bằng miệng lưỡi... Đừng mang nặng mặc cảm về giọng nói của mình
nữa.
Tôi hớn hở bước ra hành lang phía trước hội trường, bắt tay trò chuyện
với nhiều người thuộc nhiều hãng xưởng khác nhau. Người hỏi về chuyện vượt
biên, "thuở hàn vi" ngày đi học tối làm lao công, kẻ hỏi về phương án
làm việc và trao đổi "business card"... Tôi choáng ngợp vì ân tình
của bao nhiêu người xa lạ, có những người đã từng là "đối thủ" của
tôi trong thời gian đấu thầu dự án Yucca Mountain... Giữa tiếng ồn ào náo nhiệt
của bao nhiêu người vây quanh, tôi nghe vọng tới một giọng phụ nữ nói tiếng
Việt:
- Anh Khanh nì... Mình chờ một tý gặp anh John làm quen và mời anh ấy về
Eden ăn trưa luôn cho vui.
- Đi thôi. Thằng chả chỉ gặp may chứ có hay ho gì hơn ai!
- Mình cũng được hãnh diện vì là người Việt chứ anh..
- Nếu Thy mê nó thì cứ ở lại chờ.
- Anh kỳ quá hà. Hơi một tý là ghen bậy ghen bạ. Đi thì đi...
Tôi ngoái cổ nhìn chung quanh nhưng vì chiều cao quá khiêm tốn của mình
nên không tìm được những người bạn "đồng hương yêu dấu" ấy... Tự
nhiên tôi cảm thấy cô đơn lạc lõng giữa rừng người không cùng màu da, tiếng
nói. Tôi được người ngoại quốc niềm nở tiếp đón và có vẻ thán phục, nhưng hình
như, tôi không được một số "đồng bào" của tôi tiếp nhận! Tại sao?
Mãi gần nửa giờ sau tôi mới một mình lững thững lê bước ra bãi đậu xe,
lòng buồn man mác nhớ lại câu ca dao tôi đã thuộc nằm lòng từ thuở còn mài đũng
quần trên ghế trường tiểu học ở Làng Ba, Bình Giả:
Khôn ngoan đối đáp người ngoài,
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau.
Mẹ Việt Nam ơi, từng bước từng bước chúng con đang hội nhập vào nền văn
hóa mới, nhưng cũng từng bước từng bước chúng con đang quên dần tình nghĩa
"đồng bào" theo truyền thuyết "con rồng cháu tiên" của hơn
bốn ngàn năm văn hiến. Liệu rồi thế hệ con cháu người Việt đang lưu lạc khắp
bốn phương trời có còn nhận nhau là anh chị em "máu đỏ da vàng" nữa
không?
Nguyễn Duy-An
No comments:
Post a Comment